Ростовн область

47°52′00″ къ. ш. 41°11′00″ м. д.HGЯO
Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
Российн Федерацин субъект
Ростовн область
А260 3.JPG
Байракх[d] ХӀост[d]
Байракх[d] ХӀост[d]
Всколыхнулся, взволновался православный Тихий Дон
47°52′00″ къ. ш. 41°11′00″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх  Росси
Адм. центр Дон-тӀера-Ростов
Губернатор Василий Голубев
Законашдахаран гуламан председатель Александр Ищенко
Истори а, географи а
Кхоллар 1937 шеран 13 сентябрь
Латта
  • 101 800 квадратан километр
Локхалла
 • Максималан 253[2] м
 • Йуккъера 125[3] м
 • Минималан -3 м
Сахьтан аса MSD[4], Европа/Москох[5]
Йоккха гӀала Дон-тӀера-Ростов
Бахархой
Бахархой ↘4 197 821[6] стаг (2020)
Къаьмнийн хӀоттам оьрсий – 90,3 %, эрмалой — 2,7 %, украинаш — 1,9 %
Динан хӀоттам православи, католикалла, мормоналла, кришнин кхетам, молоканалла, кхин берш[7]
Идентификаторан терахьаш
Код ISO 3166-2 RU-ROS
Телефонан код +7 863
Интернет-домен .rnd.ru
Официалан сайт
Ростовн область картин тӀехь
СовгӀаташ Ленинан Орден — 1958 шеран 1 октябрехь
РУВИКИ.Медиа логотип Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь


Российн банкан иэсан нахартан агӀо

Росто́вн о́бласть — Российн европин декъера къилбехара Къилба федералан гуонна[8].

Административан йукъ — Дон-тӀера-Ростов гӀала.

Малхбалехьа Ростовн областан доза ду мехкашца, Республика ГӀалмакхойчоьнца, малхбузехьа — Донецкан а, Луганскан халкъан республикашца.

2007 шарахь Российн банко арахецна иэсан биметаллан нахарт дозаллица 10 сом, иза лерина ду Ростовн областан[9].

Истори

Коьрта йаззам: Ростовн областан истори

18(29).12.1707 омарца хьалхара 8 губернин йукъахь йара Азовн губерни. Азовн губернин административан йукъ йара гӀап-Азов.

XIX бӀешарахь Российн Ростовн областера берриг мохк йукъабодара Донан Эскаран областан — донан гӀазакхийн беха, башха хьолаца урхалла ден, Российн империн административан-мехкан дакъа. 1786 шарахь дуьйна олура Донан Эскаран латта, 1870—1918 — Донан Эскаран область.

1835 шарахь Донан Эскаран латта декънера ворхӀ административан гуонна[4] «хьукматаллин»: Черкасски (гуон урхалла Новочеркасск гӀ.), 1-ра Донской (Ведерниковски гӀала), 2-гӀа Донской (Нижне-Чирски гӀала), Усть-Медведицки (Усть-Медведицки гӀала), Донецки (Каменски гӀала), Хопёрски (Алексеевски гӀала), Миусски (Голодаевка слобода)

XX бӀешо долалуш Донан Эскаран область лаьттара исс гуонах: 1-ра Донан, 2-гӀа Донан, Донецкан, Ростовн, Усть-Медведицки, Хопёран, Черкасски, Сальскан, Таганроган. 1918 шарахь Усть-Медведицки, Донецкан, Хопёран гуонийн дакъойх бира Верхне-Донской гуо. Февралан революцел тӀаьхьа Донан Эскаран областехь меттахӀоттийра ГӀазакхийн гуонан Ӏедал (парламент) а, Эскаран атаман а (гуоно хоржуш вара).

Октябран революцел тӀаьхьа Донан эскаран правительство коьртехь Эскаран атаман А. М. Каледин волу къобал ца бира большевикаш герзашца дуьхьало йира. 1918 шеран февралехь Калединан ницкъаш хӀаллакбира, Новочеркасск а, Дон-тӀера-Ростов — ЦӀен эскаро дӀалецира. Атаман Каледина ша вийра, цуьнан меттана волу атаман Назаровн тобпаш туьйхира.

Донан Эскаран областехь кхайкхийра Донан Советийн Республика. 1918 шеран мартехь болабелира большевикашна дуьхьала гӀазакхийн гӀаттам, цуьнан жамӀ хилира 1918 шеран майхь Новочеркасскехь Дерригдокха Донан Эскар кхоллар — пачхьалкхан кхоллам, ханна (российн Ӏедал легитиман меттахӀоттадаллалц) маьрша. Лакхара кхочушдаран Ӏедал дӀалора хоржуш волчу атаманна, законашкхолларан-дийцадаккхаран функцеш йуьсура гуонехь. Дерригдокха Донан Эскаран байракх хилира кхаа бесара кӀади ана асанаш йолуш: сийна, можа, цӀе, цара гойтура Донан кхо къам: гӀазакхий, гӀалмакхой, оьрсий.

1918 шарахь Халкъан секретариатан а, Украинин советийн республикин правительство йолу меттиг хилира.

1919 шарахь Таганрогехь йара Деникинан Ставка — иза вара Российн Къилбан тӀеман ницкъийн коьрта бӀаьчча.

1923 шарахь Украинин ССР Донецкан губерни йукъахь кхоьллира Таганроган гуо йукъ Таганрогехь йолуш.

1924 шеран 1 октябрехь Таганроган гуо йукъабахара РСФСР Къилба-Малхбален областан[10][11].

1929—1930 шерашкахь Таганрог йукъ йира йоккха йина Донан гуонан Къилбаседа-Кавказан махкан[12].

1937 шеран 13 сентябрехь ССРС ЦКхК сацамца Азов-ӀаьржахӀордан мохк бийкъира Краснодаран махканна йукъ Краснодар гӀалахь а, Ростовн областна йукъ Дон-тӀера-Ростов гӀалахь а[13]. 1938 шеран 15 январехь ССРС Лакхара Кхеташоно чӀагӀдира керла регионаш кхоллар[14]. Ах шо даьлчи РСФСР Лакхара Кхеташоно чӀагӀбира и сацам[15].

Областан хьалхара куьйгалхо (ЙКП(б) областан комитетан хьалхара секретарь) х\оттийра гӀараваьлла гӀуллакххо ЧК/ОГПУ/НКВД Е. Г. Евдокимов.

Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом боьдачу хенахь областера 665 000 вахархо фронте тӀом бан вахара. Йухавеира 340 000 стаг.

1954 - 1957 шерашкахь Каменск-Шахтински, Красни Сулин, Миллерово, Новошахтинск, Шахты гӀаланаш, Алексеево-Лозовски, Базковски, Белокалитвенски, Боковски, Верхнедонской, Вёшенски, Волошински, Глубокински, Зверевски, Каменски, Кашарски, Киевски, Колушкински, Константиновски, Красногвардейски, Криворожски, Литвиновски, Мальчевски, Мигулински, Милютински, Морозовски, Николаевски, Обливски, Октябрьски, Раздорски, Селивановски, Скосырски, Тарасовски, Тацински, Цимлянски, Чернышевски, Чертковски кӀошташ йукъайоьду Каменскан областан.

1958 шеран 1 октябрехь — Ростовн областан къинхьегамхоша баьхна йалта а, кхин йуьртан бахамаш сурсаташ а кхиорехь гӀарабевлла кхиамашна, 1958 шарахь 136 миллион пунт пачхьалкхан бепиг дохкарна аьттонца лакхара социалистийн декхарш, Ростовн областан совгӀат дира Ленинан орденца.

Муниципалан кӀошташ

№
п/п 		Муниципалан
кӀошт 		ОКАТО Административан
центр
1 Азован 60 201 000 гӀала Азов
2 Аксайн 60 201 001 гӀала Аксай
3 Багаевскан 60 205 000 э. Багаевски
4 Бели Калитван 60 206 000 гӀала Бели Калитва
5 Боковскан 60 207 000 э. Боковски
6 Верхнедонскан 60 208 000 э. Казански
7 Весёлин 60 209 000 э. Весели
8 Волгодонскан 60 212 000 э. Романовски
9 Дубовскан 60 213 000 э. Дубовски
10 Егорлыкскан 60 215 000 э. Егорлыкски
11 Заветнин 60 217 000 э. Заветни
12 Зерноградан 60 218 000 гӀала Зерноград
13 Зимовникин 60 219 000 э. Зимовники
14 Кагальницкан 60 222 000 э. Кагальницки
15 Каменскан 60 223 000 белхалойн э. Глубоки
16 Кашарин 60 224 000 эвла Кашары
17 Константиновскан 60 225 000 гӀала Константиновск
18 Красни Сулинан 60 226 000 гӀала Красни Сулин
19 Куйбышеван 60 227 000 э. Куйбышево
20 Мартыновкан 60 230 000 эвла Большой Мартыновка
21 Матвеев Курганан 60 231 000 э. Матвеев Курган
22 Миллерован 60 232 000 гӀала Миллерово
23 Милютинскан 60 233 000 э. Милютински
24 Морозовскан 60 234 000 гӀала Морозовск
25 Мясникянан 60 235 000 э. Чалтырь
26 Неклиновскан 60 236 000 э. Покровски
27 Обливскан 60 240 000 э. Обливски
28 Октябрьскан 60 241 000 белхалойн э. Каменоломни
29 Орловскан 60 242 000 э. Орловски
30 Песчанокопскан 60 244 000 э. Песчанокопски
31 Пролетарскан 60 245 000 гӀала Пролетарск
32 Ремонтнин 60 247 000 э. Ремонтни
33 Родионово-Несветайскан 60 248 000 слобода Родионово-Несветайски
34 Сальскан 60 250 000 гӀала Сальск
35 Семикаракорскан 60 251 000 гӀала Семикаракорск
36 Советскан 60 252 000 э. Советски
37 Тарасовскан 60 253 000 э. Тарасовски
38 Тацинскан 60 254 000 э. Тацински
39 Усть-Донецкан 60 255 000 белхан э. Усть-Донецки
40 Целинан 60 256 000 э. Целина
41 Цимлянскан 60 257 000 гӀала Цимлянск
42 Черткован 60 258 000 э. Чертково
43 Шолохован 60 211 000 э. Вёшенски

Билгалдахарш

  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/OkPopul_Comp2024_Site.xlsx
  2. ↑ Географическое положение - Правительство Ростовской области. old.donland.ru. ТӀекхочу дата: 2022 шеран 20 февраль. Архивйина 2022 шеран 20 февралехь
  3. ↑ О Ростовской области - История Ростовской области. zsro.ru. ТӀекхочу дата: 2022 шеран 20 февраль. Архивйина 2022 шеран 5 февралехь
  4. ↑ Об исчислении времени — Правительство Российской Федерации, 2011.
  5. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  6. ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год. Росстат. ТӀекхочу дата: 2020 шеран 13 март.
  7. ↑ Религия - Правительство Ростовской области. old.donland.ru. ТӀекхочу дата: 2022 шеран 20 февраль. Архивйина 2022 шеран 20 февралехь
  8. Ю.С. Осипов и др., отв. ред. С.Л. Кравец. — Большая Российская Энциклопедия (в 35 т.). — Москва: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2015. — Т. 28. Пустырник - Румчерод. — С. 693—702. — 766 с. — 22 000 экз. — ISBN 978-5-85270-365-1. Архиван копи 2019 шеран 26 майхь дуьйна Wayback Machine тӀехь
  9. ↑ Юбилейная биметаллическая монета 10 рублей 2007 года «Ростовская область» серии «Российская Федерация». Все-монеты.ру. ТӀекхочу дата: 2020 шеран 9 июнь. Архивйина 2020 шеран 9 июнехь
  10. ↑ Заднепровская Л. Д., Попова О. А., Метальникова Н. Б. и др. Из обязательного постановления Донецкого губисполкома и Юго-Восточного крайисполкома от 29 сентября 1924 года «О передаче части Шахтинского и Таганрогского округов Донецкой губернии УССР Юго-Восточному краю РСФСР» // История административно-территориального деления Донецкой области 1919-2000 гг. Сборник документов и материалов.. — Донецк: Донеччина, 2001. — С. 17. — ISBN 966-566-247-9. — «Из состава Таганрогского округа отходят с 1-го октября 1924 года гор. Таганрог и районы: Федоровский, Николаевский, Матвеево-Курганский, Советинский, часть Екатериненского, часть Голодаевского и из Амросиевского района — Мариенгеймский сельсовет, остаются же в Донецкой губернии районы: Дмитриевский, Красно-Лучский, Амросиевский, исключая Мариенгеймский сельсовет, северо-западная часть Екатериненского района…»
  11. ↑ Постановление Президиума ЦИК СССР от 16.10.1925 «Об урегулировании границ Украинской Социалистической Советской Республики с Российской Социалистической Федеративной Советской Республикой и Белорусской Социалистической Советской Республикой». ТӀекхочу дата: 2022 шеран 20 февраль. Архивйина 2015 шеран 8 декабрехь
  12. ↑ Административно-территориальное деление Ростовской области. Часть 2.(1924—1937 г.г.). Справочник. Ростов-на-Дону. 1996. С.25 — 27.
  13. ↑ О разделении Азово-Черноморского края на Краснодарский край и Ростовскую область. ТӀекхочу дата: 2012 шеран 1 декабрь. Архивйина 2016 шеран 4 мартехь
  14. Закон СССР от 15.01.1938 «Об изменении и дополнении ст.ст. 22, 23, 26, 28, 29, 49, 77, 70, 78 и 83 Конституции (Основного Закона) СССР»
  15. Закон РСФСР от 16.07.1938 «Об изменении и дополнении статей 14, 47, 54, 69, 92, 93, 96 и 99 Конституции (Основного Закона) РСФСР»

Литература

Хьажоргаш

Хьост — «https://ce.ruwiki.ru/w/index.php?title=Ростовн_область&oldid=10632988»