Республика ГӀирма

Республика ГӀирма
	Российн Федерацин субъект
Республика ГӀирма
	укр. Республіка Крим; гӀирман гIез. Къырым Джумхуриети ; (Qırım Cumhuriyeti)
Байракх[d]	ХӀост[d]
	гимн Крыма
	44°56′53″ къ. ш. 34°06′15″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Цунна йукъайоду	14 кӀошт а, республикин маьӀанш долу 11 гӀалахь (14 муниципалан кӀошт а, 11 гӀалин гуо)
Адм. центр	Симферополь
ГӀирма	Сергей Аксёнов
Министрийн кхеташонан председатель	Юрий Гоцанюк
Пачхьалкхан кхеташонан председатель	Владимир Константинов
Истори а, географи а
Кхоллар	2014 шеран 18 март
Латта	26 081 квадратан километр;
Сахьтан аса	MSK (UTC+3)
Йаккхий гӀаланаш	Керчь, Евпатори, Феодоси
Бахархой
Бахархой	↗1 912 622 стаг (2020)
Официалан меттанаш	оьрсийн, украинийн, гӀирзагӀезалойн
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код	+7 365 (стационаран) +7 978 (моб.)
	Официалан сайт(оьр.); Официалан сайт(оьр.)
	Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь

ХӀара йаззам бу Республика ГӀирма (маьӀнаш).

ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа ГӀирма (маьӀнаш).

Республика ГӀирма — Российн Федерацин субъект, цунна йукъара республика^{Къилба федералан гуон а, Къилбаседа-Кавказан экономин кӀоштан а йукъа йогӀу.}

Кхоьллина 2014 шеран 18 мартехь ГӀирма Российн Федерацих дӀатохарх лаьцна референдуман жамӀаца. Украино референдуман жамӀаш къобал ца до.

Истори

ХӀара йаззам бу республика кхоллар, цул хьалха хилла хиламаш лаьцна. ГӀирма Российн Федерацех дӀатохарх а, Республика ГӀирмех а лаьцна, хьажа Республика ГӀирма (маьӀнаш).

Дехьаваларан мур

2014 шеран 11 мартехь кхайкхайо маршо. Дош «Автономин» цӀеран йуккъера дов, ГӀирмин Лакхара Кхеташонан документашкахь лело доладо Республика ГӀирма^[11].

17 мартехь, референдуман а, маршонан декларацин а бух тӀаьхь, Республика ГӀирмин Лакхара Кхеташо Россега дехар дира Республика ГӀирма РФ йукъа дӀаэца федерацин керла субъект санна республикин статусца^[12]^[13].

Республика ГӀирма Россин Федерацин субъект санна кхоьллина 2014 шеран 18 мартехь ГӀирма Российн йукъатохарх лаьцна оццу дийнахь куьг йаздира, 2014 шеран февралехь — мартехь ГӀирма Российн Федерацин юкъайагӀара дӀабаьхьна барт формале а боккхуш, Россин Федерацин низаман гурашкахь. Цу барто билгалдаьккхира ГӀирмехь хийцаран мурӀтранзитан мур 2015-чу шеран Чиллан-беттан 1-чу дийне кхаччалц, цу йукъахь ГӀирма Россин Федерацин экономикин а, финансийн а, кредитан а, бакъонан а системашка интеграци йарца доьзна хаттарш къасто дезаш дара, 2015-чу шарах, Российн Федерацин Ӏедалан меженийн система.

ГӀирмин гӀезалойн бакъонаш гӀирмин Ӏедало йохайарх лаьцна

2014-чу шеран май беттан 16-чу дийнахь ВКъКх экспертийн рапортехь билгалдаьккхира ГӀирмехь хаамийн гӀирсийн маршонна дехкарш хилар^[14]. Рапортехь иштта дӀаяздина ГӀирмерчу гӀезалошна а, царна тӀехь ницкъ барна а бакъдерш, билгалдаьхна дегӀан ницкъ баран гӀуллакхаш а. Иштта билгалдаьккхира динан гӀуллакх лелочу бусулба нахана юкъахь динехь хьийзамаш хила тарло бохучух лаьцна сингаттам хилар а. ВКъКх бинчу хаамца, рапорт зорбане доккхучу хенахь Украинин кхечу регионашкахь махкахваьлла вара 7200 сов стаг, доккхачу декъанна ГӀирмерчу гӀезалойх^[14].

Украинин агӀор блокада

2015 шарахь сентябрехь Мустафа Джемилев, Рефат Чубаров, ГӀирмин гӀезалойн дерригдуьненан конгрессан вице-президент Ленур Ислямов хилира инициатораш хилира ГӀирмин дозанна блокада йарехь^[15]^[16], цуьнан Ӏалашо йара, кхайкхийна ма-дарра, российн Ӏедало «украинийн политчубоьхкинарш» мукъа бахар йара, гӀирмин гӀезалой хьийзор сацор, украинийн МХГӀ а, кхечу махкара журналистийн а маршонан белхан хьелаш тодар, кхин а ца магор дӀадаккхар ГӀирме чувар Мустафа Джемилевн а, Рефат Чубаровн а.

2015-чу шеран ноябрь беттан 20-22-чу деношкахь муьлш бу ца хуучу наха эккхийтира ахгӀайренна энерги луш йолчу йиъ электроэнергин зӀенийн гӀортораш, цуьнан жамӀехь сацийна ГӀирме ток латтор^[17].

2015 шеран 23 ноябрехь Украинин правительство официалан махлелоран блокада йира ГӀирмин.

Хьажа кхин а

ГӀирмин статусах лаьцна референдум
ГӀирмин маршонан деклараци
ГӀирма Российн Федерацех схьатохар
ВКъКх Инарлин Ассамблейн резолюци 68/262
Викигидера Республика ГӀирма оьздангаллин тӀаьхьенан иэсийн исписка

Билгалдахарш

Комментареш

Коммент:

Хьосташ

↑ http://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?3622397
↑ http://pravo.gov.ru:8080/page.aspx?103857
↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/OkPopul_Comp2024_Site.xlsx
↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год. Росстат (оьрс.). ТӀекхочу дата: 2020 шеран 13 март.
Конституция Республики Крым, ст. 10.
↑ Крым перешел на российские телефонные коды (оьрс.). www.interfax.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь. Архивйина 2019 шеран 27 августехь
↑
Порядок набора номера:
- Из России — 8 365, из Севастополя — 0 365, из других стран (кроме Украины, звонки из которой запрещены НКРСИУ) — +7 365.
- Из Крыма по России — 0-код зоны-номер телефона, за рубеж (кроме Украины, так как звонки блокируются НКРСИУ) — 00-код страны-код зоны-номер телефона.
↑ Код 978 — оператор и регион (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 17 май. Архивйина 2021 шеран 3 августехь
Федерального конституционного закона Российской Федерации от 21 марта 2014 года № 6-ФКЗ «О принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов — Республики Крым и города федерального значения Севастополя», обнародована 11 апреля 2014 года)
Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2
↑ Декларация о независимости Автономной Республики Крым и г. Севастополя (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 22 март. Архивйина 2014 шеран 29 ноябрехь
↑ Крым начал процедуру присоединения к РФ, объявив о независимости. РИА Новости, 17.03.2014 (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 22 март. Архивйина 2017 шеран 27 сентябрехь
↑ В Крыму созданы погранслужба, министерство информации и министерство топлива и энергетики. ИТАР-ТАСС, 17.03.2014 (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 22 март. Архивйина 2014 шеран 12 ноябрехь
↑ ¹ ² ООН осудила «притеснение» крымских татар (фр.). ru.rfi.fr. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2018 шеран 19 ноябрехь — RFI, 16-05-2014
↑ Лидеры крымских татар инициируют блокаду административной границы с Крымом (бил-боцу.). qtmm.org. ТӀекхочу дата: 2015 шеран 22 сентябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2016 шеран 1 июнехь
↑ Крымские татары выдвинули требования к властям РФ (бил-боцу.). Украинская правда. ТӀекхочу дата: 2015 шеран 22 сентябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2015 шеран 21 сентябрехь
↑ Почти 2 миллиона человек остались без электричества в Крыму (оьрс.). www.5-tv.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь. // Пятый канал, 22 ноября 2015

Литература

Khalii I. A. The process of Transformation in the Modern Crimea = Трансформационный процесс в современном Крыму // Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences. — 2016. — Т. 4, № 9. — С. 978—985.

Хьажоргаш

Текст Конституции на сайте Госсовета Крыма (оьрс.). crimea.gov.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь.

Цитатийн гӀалат: Тобан «lower-alpha» йолуш йолу тегашца <ref> йогӀуш йолу тег <references group="lower-alpha"/> ца карийна

[_c0bbe6d4780edd6d-1] ttp://graph.document.kremlin.ru/page.aspx?3622397

[_b00581eee6d12bb7-2] ttp://pravo.gov.ru:8080/page.aspx?103857

[_cd5fd85569110cab-3] ttps://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/OkPopul_Comp2024_Site.xlsx

[2020AB-4] Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год. Росстат (оьрс.). ТӀекхочу дата: 2020 шеран 13 март.

[5] Конституция Республики Крым, ст. 10.

[6] Крым перешел на российские телефонные коды (оьрс.). www.interfax.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь. Архивйина 2019 шеран 27 августехь

[7] Порядок набора номера:
Из России — 8 365, из Севастополя — 0 365, из других стран (кроме Украины, звонки из которой запрещены НКРСИУ) — +7 365.

Из Крыма по России — 0-код зоны-номер телефона, за рубеж (кроме Украины, так как звонки блокируются НКРСИУ) — 00-код страны-код зоны-номер телефона.

[8] Из России — 8 365, из Севастополя — 0 365, из других стран (кроме Украины, звонки из которой запрещены НКРСИУ) — +7 365.

[9] Из Крыма по России — 0-код зоны-номер телефона, за рубеж (кроме Украины, так как звонки блокируются НКРСИУ) — 00-код страны-код зоны-номер телефона.

[8] Код 978 — оператор и регион (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 17 май. Архивйина 2021 шеран 3 августехь

[10] Федерального конституционного закона Российской Федерации от 21 марта 2014 года № 6-ФКЗ «О принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов — Республики Крым и города федерального значения Севастополя», обнародована 11 апреля 2014 года)

[11] Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2

[12] Декларация о независимости Автономной Республики Крым и г. Севастополя (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 22 март. Архивйина 2014 шеран 29 ноябрехь

[rian-13] Крым начал процедуру присоединения к РФ, объявив о независимости. РИА Новости, 17.03.2014 (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 22 март. Архивйина 2017 шеран 27 сентябрехь

[itar-14] В Крыму созданы погранслужба, министерство информации и министерство топлива и энергетики. ИТАР-ТАСС, 17.03.2014 (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2022 шеран 22 март. Архивйина 2014 шеран 12 ноябрехь

[rfi-15] ¹ ² ООН осудила «притеснение» крымских татар (фр.). ru.rfi.fr. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2018 шеран 19 ноябрехь — RFI, 16-05-2014

[16] Лидеры крымских татар инициируют блокаду административной границы с Крымом (бил-боцу.). qtmm.org. ТӀекхочу дата: 2015 шеран 22 сентябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2016 шеран 1 июнехь

[17] Крымские татары выдвинули требования к властям РФ (бил-боцу.). Украинская правда. ТӀекхочу дата: 2015 шеран 22 сентябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2015 шеран 21 сентябрехь

[ptv-22-11-2015-blackout-18] Почти 2 миллиона человек остались без электричества в Крыму (оьрс.). www.5-tv.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 декабрь. // Пятый канал, 22 ноября 2015

[4]

[5]

[6]

[7]

[lower-alpha 1]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

В социальных сетях	ВКонтакте Одноклассники: krym.respublika Твиттер Instagram Telegram
Дошамаш а, энциклопедеш а	Башкирская Большая российская Britannica (онлайн)
Библиографин каталогашкахь	LCCN: sh2015000162

Российн федерацин регионаш
Республикаш	Адыгейчоь • Алтай • Башкирийчоь • Буряти • ГӀалгӀайчоь • ГӀалмакхойчоь • ГӀебартойн-Балкхаройчоь • ГӀезалойчоь • ГӀирма • ДегӀаста • Донецкан Халкъан Республика • Карели • Коми • Кхарачой-Чергазийчоь • Къилбаседа ХӀирийчоь • Луганскан Халкъан Республика • Марий Эл • Мордови • Нохчийн Республика • Тыва • Удмурти • Хакаси • Чувашийн Республика Якути •	Мехкаш	Алтайн • Байкалдехьара • Камчаткин • Краснодаран • Красноярскан • Пермийн • Приморьен • Ставрополан • Хабаровскан
	Областаш		Амуран • Архангельскан • Аштаркханан • Белгородан • Брянскан • Владимиран • Волгоградан • Вологдин • Воронежан • Запорожьен • Ивановн • Иркутскан • Калининградан • Калугин • Кемеровн • Кировн • Костромин • Курганан • Курскан • Ленинградан • Липецкан • Магаданан • Москван • Мурманскан • Нижни Новгородан • Новгородан • Новосибирскан • Омскан • Оренбурган • Орёлан • Пензин • Пскован • Ростовн • Рязанан • Самарин • Саратовн • Сахалинан • Свердловскан • Смоленскан • Тамбовн • Тверан • Томскан • Тулин • Тюменан • Ульяновскан • Херсонан • Челябинскан • Ярославлан
	Фед. лараме гӀаланаш		Москох • Петарбух • Севастополь
	Автономин область		Жуьгтийн
	Автономин гуонаш		Ненцойн¹ • Ханты-Мансийн — Югра² • Чукчийн • Ямал-Ненцойн²
	¹ Архангельскан областан йукъайогӀу² Тюменан областан йукъайогӀу