1971 шо
| Шераш |
|---|
| 1967 · 1968 · 1969 · 1970 — 1971 — 1972 · 1973 · 1974 · 1975 |
| Итта шераш |
| 1950‑гӀа · 1960‑гӀа — 1970‑гӀа — 1980‑гӀа · 1990‑гӀа |
| БӀешераш |
| XIX бӀешо — XX бӀешо — XXI бӀешо |
| Григорианан рузма | 1971 MCMLXXI |
| Юлианан рузма | 1970—1971 (14 январехь дуьйна) |
| Юлианан рузма византийн эрица |
7479—7480 (14 сентябрехь дуьйна) |
| Рум йиллинчара дӀа | 2723—2724 (4 майхь дуьйна) |
| Жуьгтийн рузма |
5731—5732 ה'תשל"א — ה'תשל"ב |
| Исламан рузма | 1391—1392 |
| Шираэрмалойн рузма | 4463—4464 (11 августехь) |
| Эрмалойн килсан рузма | 1420 ԹՎ ՌՆԻ
|
| Цийн рузма | 4667—4668 (с 27 январехь) 庚戌 — 辛亥 кӀайн жӀаьла — кӀайн хьакха |
| Эфиопийн рузма | 1963 — 1964 |
| ШирахӀиндин рузма | |
| - Викрам-самват | 2027—2028 |
| - Шака самват | 1893—1894 |
| - Кали-юга | 5072—5073 |
| Иранан рузма | 1349—1350 |
| Буддийн рузма | 2514 |
| Японин шераш дагардар | 46-гӀа шо Сёва |
| Рузма чучхе | 60-гӀа шо чучхе |
1971 (эзар исс бӀе кхузткъе итт хьалхара) шо Григорианан рузманца — високосан доцу шо, долалуш долу ПӀераскахь. Иза вайн эран 1971 шо ду, 971 шо 2 эзарлагӀа шерашкахь, 71 шо бӀешеран, 1 шо 8-гӀа иттаннаш шерашкахь XX бӀешеран, 2 шо 1970-гӀа шерийн.
- Расизмца а, расин дискриминацица а дов латто ВКъКх дуьненайукъара шо.
Хиламаш
Январь
.jpg)
- 2 январь — Шотландин Глазго гӀалахь «Айброкс» стадион тӀаьхь адамаш хьаьшна, цигахь вийна 66 стаг.
- 2—3 январь — 300 гергга АЦШ ТӀХӀН истребителш-бомбардировщикаш массехь тӀелетта Къилба Вьетнаман, Лаосан, Камбоджин объекташ.
- 8 январь — ССРС дӀакхайкхийра Николаевн кеманашдаран А. Марти цӀарах заводехь «Академик Королев Сергей» Ӏилманан-талламан кема дина даьлла аьлла[1].
- 9 январь — Boeing 707 а, Cessna 150 а вовшахкхетта Эдисон тӀехула.
- 11 январь — Боливехь полковникаш Бансер Уго а, Валенсия Эдмундо а гӀоьртира президент Торрес Хуана Хосе вожо. Карчам бар охьатаӀийра, Бансер Уго къайлавелира Парагвайн вакилатехь.
- 14 январь — ССРС "Вадар" фильман премьера, иза йаьккхина М. А. Булгаковн пьеси тӀехь, иза тӀаьхьо 1971 шеран Каннан кинофестивалан коьртачу къовсаме кхаьчна.
- 15 январь - Мисаран президент Садат Анвара а ССРС Лакхарчу Кхеташонан Президиуман председатель Н. В. Подгорныйс а Асуан гӀалахь (Мисар) куьг йаздира Асуанан ГЭС йина чекхйаккх лаьцна декларацина.
- 17 январь — Чили президентан Сальвадор Альенден Вальпараисон гергарчу резиденцин уллехь карийна, дӀайаьккхина оьккху хӀума.
- 22 январь
- Камбоджехь партизанаш аэропорт тӀелеташ Пномпенан гергахь хӀаллакдина 91 кема а, беркема а (ша йерг аьлча санна Лон Нолан рожан авиаци)[2].
- Сургут уллехь Ан-12 бохам.
- 23 январь — Гвинейн махкахь чекхйаьлла 1970 шеран ноябрехь президент Секу Туре Ахьмад даржера вохо гӀортарна кхел. Лакхарчу революцин трибуналан декхарш шена тӀеэцначу Къоман гуламан рогӀера йоцучу кхеташоно вен кхел йира 92 стагана.
- 25 январь - Угандехь тӀеман карчам. Сингапур гӀалара Найроби дӀадоьдучу кеманна тӀехь хилла президент Оботе Милтон Аполло дӀаваьккхина. Герзан ницкъийн буьйранчас, инарлас Амин Идис, Ӏедал дӀалаьцна.
- 29 январь — ССРС дӀакхайкхийра Бухара — Ташкент — Фрунзе — Алма-Ата газан биргӀа йина йаьлла аьлла[3].
- 31 январь
- «Аполлон-14» космосан кема хьалахецар (АЦШ), охьахиира 9 февралехь. Экипаж: Шепард, Алан БартлеттӀАлан Шепард, Руса Стюарт, Митчелл Эдгар февралехь цуьнан беттан модуль кхоалгӀа охьахиира Беттан тӀехь Фра Мауро кратеран кӀоштахь. Беттан тӀе шозза охьавоьссина.
- Сургутна гергахь Ан-12 доьхна.
Февраль
- 2 февраль
- Испанин арахьара гӀуллакхийн министро Г. Лопес Бравос кхайкхийра «Йукъара базаран» мохк йукъабахар лууш йу правительство.
- 1971 шеран хин-уьшалийн латтанех Рамсаран конвенци тӀеэцна (инг. The Convention on Wetlands of International Importance, especially as Waterfowl Habitat, the Convention on aquatic species and some birds).
- 4 февраль — Камбоджин малхбален декъехь тӀеман операци йолайо 20000 стеган ницкъашца Къилба Вьетнаман эскаран.
- 5 февраль — лела болабелира ССРС коьртехь йолчу социалистийн пачхьалкхаша Москохахь лаьтта Дуьненайукъара инвестицийн банк кхолларан хьокъехь бина барт.
- 7 февралехь - Швейцарехь хиллачу референдумехь дукхахболчара кхаьжнаш тесна зударшна харжамашкахь дакъалаца бакъо йаларна.
- 8 февраль — АЦШ хӀаваан эскарша массо а агӀор бомбанаш йиттинчул тӀаьхьа, Къилба Вьетнаман эскар тӀелетира Лаос къилбан регионашна, вьетнамхойн партизанийн кхачойаран некъаш дӀадаха декхар а долуш.
- 9 февралехь ВКъКх Кхерамзаллин Кхеташо хилла, цуо тӀеэцна № 1565 сацам Бутан ВКъКх декъашхочунна тӀеэцаран хаттарехь.
- 10 февралехь ВКъКх Кхерамзаллин Кхеташонан кхеташо хилира № 1566 Бутан ВКъКх-на йукъайаккхаран хаттарехь. Кхеташонан сацамо теттира Бутан ВКъКх декъашхочунна тӀеэца.
- 13 февраль — Лакхара Вольтин керла конституци лела йолайелира. Уэдраого Жерар премьер-министр хӀоттийна.
- 15 февраль - Мисаран Ӏедало дӀакхайкхийра, ша тӀелоцур ду Исраилца массо а претензеш а, тӀеман хьал а дӀадаккхар, цуьнан суверенитет а, мехканн цхьаалла а къобалйар, нагахь санна Исраило изза декхарш тӀеэцахь.
- 21 февраль.
- Угандехь Ӏедал схьалаьцначу инарло Амин Иди шен караийцира республикин президентан декхарш.
- Израилан Ӏедало кхин цкъа а тӀечӀагӀдина Ӏаьрбийн мехкашкара шайн эскарш арадаха реза цахилар.
- Психотропан хӀуманех лаьцна конвенци куьйгаш йаздина Венехь[4] (Венан конвенци 1971) — ВКъКх барт, Ӏалашо йу психотропан хӀуманаш лелорца къийсам латтор а, уьш хьарам йохка-эцар дӀадаккхар а. (Ницкъе йелира 1976 шеран августехь. 2008 шеран ноябрехь 183 пачхьалкх йара Конвенцина йукъахь).
- 22 февраль — Шемахь президентан декхарш кхочушдийриг (Халкъан Кхеташон председателан аль-ХатӀибан СаӀид Ахьмадан меттана) хилира премьер-министр инарла Асад Хьафиз.
- 23 февраль - Италин полицис а, Ӏедалан эскарш а йуха а Ӏуналла хӀоттийра Реджо-ди-Калабри гӀалин. 1970 шеран июль баттахь дуьйна дӀабоьдуш хилла Неофашистийн гӀалин гӀаттам доккхачу декъанна охьатаӀийна.
- 24 февраль — жуьгтийн бакъонашларйархоша, ССРС чуьра арадовлар дехкарна дуьхьал, дӀалаьцна ССРС Лакхарчу Кхеташонан Президиуман Приемни чоьнан хӀусам.
- 25 февраль — Йеменан Ӏарбийн Республикин правительство коьртехь волу аль-Ӏайни Мохьсан Ахьмад балхара мукъа йаьлла. Премьер-министран декхарш кхочушдан хӀоьттира Ӏабдул Салам Сабра[5].
- 27 февраль — Колумбехь студенташ гӀевттинчу хенахь Кали гӀалахь чолхе хьал дина, дӀакъевлина йерриг университеташ.
- 28 февраль — Лихтенштейн олаллин референдумехь божарий дуьхьала хилла зударшка харжамашкахь дакъа лацийта.
Март
- 1 март
- Пакистанехь провинцийн губернаторш дӀа а баьхна церан метта тӀеман администраторш хӀиттийна.
- ПХР Польшин Цхьаьнакхеттачу Белхалойн Партин ЦК-н Политбюрон сацамца йукъахдаьккхира 1970 шеран декабрехь дӀадаьхьна мах а, кхин а кхачанан сурсатийн а мехаш хьалабахар.
- 3 март — ЦХР хьалахецна шолгӀа Дуьненан куьйгайина спутник (йозаллин барам — 221 килограмм).
- 4 март — Къилба Вьетнаман президента инарлас Нгуен Ван Тхьеус кхайкхийна, шен правительство «баккъала а хьоьжуш» ду Демократин Республикин Вьетнаман чудахар.
- 5 март
- Чилин Альенде Сальвадоран правительство тӀеоьцу цӀестан рудникаш къоман йо проект.
- ССРС Министрийн кхеташоно сацам бина Ижевскехь Удмуртийн пачхьалкхан университет йан[3].
- 9 март — ССРС Министрийн кхеташоно тӀеийцира Йошкар-Олахь Мари пачхьалкхан университет а, Соьлжа-ГӀалахь Нохч-ГӀалгӀайн пачхьалкхан университет дӀайелларан сацам[3].
- 12 март
- Референдумехь Шемахь мехкан президент хаьржина премьер-министр, президентан декхарш кхочуш деш волу инарла Асад Хьафиз[6].
- Туркойн эскаран лакхарчу буьйранчалло тӀедожийра Демирель, Сулейман кабинет даржера дӀайаккхар а, «чӀогӀа Ӏедал» кхоллар а. Ӏедало шен дарж дитира. Цул тӀаьхьа ши де даьлча эскаро ультиматум йелира, Ӏедална цхьа шо хан а луш, махкахь «къепе меттахӀотто»[7].
- 15 март — АЦШ пачхьалкхан департаменто кхайкхийна Цийн Халкъан Республике АЦШ гражданаш бахаран доза дӀадаккха.
- 16 март
- Шри-Ланкехь махкахь чолхе хьал кхайкхийна.
- Туркойчоьно дӀахьедина, маьрша Ӏедал дохорна гӀортол йеш хилла 200 сов лакхара эпсар а, инарла а лаьцна аьлла[7].
- 17 март - Браттели Трюгве (Норвегин къинхьегаман парти) Ӏедал кхоьллина Норвегехь. Цул хьалха хилла Бортен Пер (Йуккъера парти), Ӏедалан коалицин йукъахь барт цахилар бахьана долуш Норвеги Европин экономикин йукъараллин йукъаялар бахьана долуш дӀаваьлла[8].
- 23 март
- ТӀеман карчам Аргентинехь. Керла президент хӀоттийна лаьттановкъан ницкъийн буьйранча инарла-лейтенант Лануссе Алехандро Агустин[9].
- ТӀеман карчам бан гӀоьртина Сьерра-Леонехь, коьртехь бригадин инарла Джон Бангура а волуш.
- Пермийн областан къилбаседехьа кхо зарратан герз эккхийтира, Печора (эрк) Печора а, Колва а хишна йукъахь татол дан Ӏалашонца (Перман мохк) кӀазглуш долу Каспий-хӀордан хи латторхьама — (Проект «Тайга») [1].
- 24 март — тӀеэцна эксплуатацин хьалхара рагӀ Ийдалан автомобилан заводан[10].
- 25 март
- Пакистанан Президента АгӀа Мухьаммад Яхьйа Хана сацийна партийн лидершца дийцарш дар, парламентан дукхаллин лидер Муджибур Рахьман лаьцна.
- Туркойчохь эскаро тӀедилларца кхоьллина правительство коьртехь Эрим, Нихат волуш[7].
- 26 март
- ССРС Лакхарчу Кхеташонан Президиуман омарца чӀагӀйира Советийн Союзан лоьран дуйнан текст[11].
- Рахьман Зийаур коьртехь волу бенгалийн тӀеман тобано Читтагонгехь радиостанци дӀалаьцна, Малхбален Пакистан (Бангладеш) йозуш ца хилар дӀакхайкхийна.
- 27 март
- Президент Никарагуа инарла Сомоса Дебайле, АнастасиоӀАнастасио Сомоса чекхбоккху шина агӀонан «Сомоса-Агуэро» барт президентан Либералан националистийн партин а, Никарагуан Консерватан партин а йукъахь (лидер – Фернандо Агуэро Роча) шен даржехь хан чекхйаьллачул тӀаьхьа (1972 шеран 1 май) президентан дарж латторхьама[12].
- Пакистанан Президента инарлас Яхьйа Хана ца магийна махкахь муьлхха а политикин гӀуллакх.
Октябрь
- Нохч-ГӀалгӀайн АССРн журналистийн хьалхара гулам хилла (1971 шеран 1 октябрь)
Бина
Хьажа иштта: Категори:1971 шарах бинарш
Январь
- 2 январь — Рене Элиз Голдсберри, америкин актриса, йишлакхархо, эшарийн автор.
- 3 январь — Сара Кристин Смит, америкин актриса, хелхарча, йишлакхархо.
- 7 январь — Джереми Реннер, америкин кинон актёр.
- 8 январь — Жеральдин Пелас, французийн актриса.
- 11 январь — Мэри Джей Блайдж, R&B, соул, хип-хоп жанрашкара америкин йишлакхархо, эшарийн автор, музыкин продюсер, актриса.
- 12 январь — Хмельницкая Алёна, российн актриса, телехьалхелелорг.
- 15 январь — Кинг Реджина, америкин актриса а, телевизионан режиссёр а.
- 17 январь
- Ричард Бёрнс, ингалсан машенаш хахкархо, раллин дуьненан чемпион (велла 2005).
- Колганов Вадим, театран а, кинон а актёр, Российн хьакъдолу артист.
- Сильви Тестю, французийн актриса.
- 18 январь
- Джонатан Дэвис, америкин музыкант а, йишлакхархо а (Korn).
- Хосеп Гвардиола, испанин футболист а, тренер а.
- Ксения Энтелис, российн театран а, кинон а актриса.
- 19 январь
- Шон Уэйанс, америкин актёр, продюсер.
- Рэйчел Латтрелл, канадин актриса.
- 20 январь — Деррик Грин, Sepultura тобанан музыкант а, вокалист а
- 22 январь — Кэти Финнеран, америкин актриса а, режиссёр а.
- 24 январь — Кроу Тоня, америкин телевизионан актриса.
- 25 январь — Ана Ортис, америкин актриса
- 27 январь — Фанн Вонг, сингапуран актриса, йишлакхархо, фотомодель.
- 31 январь
- Патрисия Веласкес, гӀарайаьлла венесуэлан киноактриса а, модель а.
- Ли Ён Э, къилбакорейн актриса а, модель а.
- Даниэль Ферланд, америкин актриса а, йишлакхархо а.
Февраль
- 1 февраль
- Майкл Си Холл, америкин актёр.
- Георгий Черданцев, российн спортан комментатор.
- Ребекка Крескофф, америкин актриса
- Адриана Лесса, бразилин актриса а, радион диктор а.
- 3 февраля — Элиза Донован, америкин актриса, йаздархо, кинопродюсер, хелхарча, гимнастка, говрбере.
- 5 февраль — Сара Линн Эванс, америкин кантри йишлакхархо а, композитор а.
- 6 февраль — Пётр Чернышёв, советийн, российн, америкин фигурист.
- 7 февраль
- Анита Цой, российн йишлакхархо, Российн хьакъ долу артистка.
- Эссенс Аткинс, америкин актриса.
- 8 февраль
- Сьюзан Миснер, америкин актриса.
- Сергей Комаров, российн кинон актёр.
Июнь
- 24 июнь Шерип, Инал — кинорежиссёр, продюсер, компоизитор, «шахматан кинон» бухбиллинарг.
Август
- 5 август Хучиев, Муслим Мохьмадан воӀ — российн муниципалан а, пачхьалкхан а гӀуллакххо.
- 23 август Новак, Александр Валентинович - российн пачхьалкхан а, политикн а гӀуллакххо.
Белла
Хьажа кхин а: [[Категори:Белларш 1971 шарахь]]
- 10 январь — Коко Шанель — модельер, XX бӀешеран мода кхиъйарехь доккха дакъа лаьцна.
- 19 январь — Рубцов Николай, советийн поэт.
- 23 январь — Викулов Василий Иванович, советийн суртдиллархо (вина 1904).
- 25 январь — Гот Герман, немцойн тӀемахьаькам, инарла-полковник, ШолгӀа дуьненан тӀеман декъахо.
- 5 март — Исаева, Асет Марцаровна, Нохчийн пачхьалкхан драматически театран актриса, Нохч-ГӀалгӀайн АССР Халкъан артистка, РСФСР Сийлахь артистка
- 25 март — Крупп Арон, советийн поэт, бард.
- 28 март — Ангеркоски Сиири, финнийн театран а, кинон а актриса.
- 6 апрель — Стравинский Игорь Фёдорович, оьрсийн композитор.
- 12 апрель — Тамм Игорь Евгеньевич, оьрсийн физик, физикехь Нобелан совгӀатан лауреат (1958).
- 21 апрель — Дювалье Франсуа (иштта вевзаш ву «Дада Док») (вина 1907), Гаитин гуттаренна а президент а, диктатор а 1957 шарахь дуьйна ша валлалц.
- 28 июнь — Антанас Венцлова, ЛитваӀлитва поэт, прозаик, йемалча.
- 29 июнь — советийн космонавт, космосан кеманан «Союз-11» баьчча Г. Т. Добровольский. (Экипаж йелла охьаховшуш).
- 29 июнь — советийн космонавт, космосан кеманан «Союз-11» бортинженер В. Н. Волков. (Экипаж йелла охьаховшуш).
- 29 июнь — советийн космонавт, космосан кеманан «Союз-11»инженер-зиерхо В. И. Пацаев. (Экипаж йелла охьаховшуш).
- 3 июль — Моррисон Джим, музыкин тобанан The Doors лидер.
- 6 июль — Армстронг Луи, джазан музыкант, йишлакхархо, оркестрийн куьйгалхо.
- 13 август – Кинг Кёртис, Ӏамерикин саксофонист.
- 20 августехь — Александр Николаевич Самохвалов (вина 1894), оьрсийн советийн суртдиллархо, график, прикладни исбаьхьалча, монументалист, Россин Федерацин хьакъдолу говзаллин гӀуллакххо.
- 11 сентябрь.
- Хрущёв Никита Сергеевич, ССКП ЦК хилла хьалхара секретарь, ССРС ССРС Министрийн Кхеташонан председатель 1953 - 1964 шерашкахь
- Бэлла Дарви, французийн актриса полякех йалар долу.
- 16 сентябрь — Корчебоков, Лев Николаевич, советийн футболхо, хоккеист, теннисхо, футболан тренер. Спортан сийлахь мастер.
- 15 октябрь - Швядас Йонас, литван композитор а, хоран дирижёр а.
- 19 октябрь — Федоричева Мария Александровна, советийн исбаьхьалча, суртдиллархо (йина 1895).
- 25 октябрь — Янгель Михаил Кузьмич, советийн ракетан-космосан техникин конструктор.
- 8 декабрь — Кренкель Эрнст Теодорович, советийн полюсхо, Советийн Союзан Турпалхо (вина 1903).
- 18 декабрь — Твардовский Александр Трифонович, советийн поэт а, йукъараллин гӀуллакххо.
- 19 декабрь — Иванова-Эберлинг Елена Александровна, советийн исбаьхьалча, суртдиллархо (вина 1905).
- Физика — Габор Деннис — «Голографин хьесап дарна а, кечдарна а».
- Хими —
- Медицина а, физиологи а —
- Экономика — Кузнец Саймон Смит — «Экономика кхиаран эмпирически бух балош маьӀна дар, цуо далийна керла, алсама кӀоргера кхетаре экономикин а, социалан а структурех, иштта и кхиаран хьесапах а».
- Литература — Пабло Неруда — «Дийна континентан кхоллам Ӏаламал сов болучу ницкъал сов шена чубоьллинчу поэзина».
- Машаран совгӀат —
Хьажа кхин а
Билгалдахарш
- ↑ Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 31.
- ↑ Ежегодник Большой советской энциклопедии, 1972 / М.1972, — С.289.
- ↑ 1 2 3 Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 32.
- ↑ Конвенции и соглашения. Организация Объединённых Наций. ТӀекхочу дата: 2015 шеран 14 июль. Архивйина 2015 шеран 14 июлехь
- ↑ Ежегодник БСЭ 1972 / М. 1972 — С. 286
- ↑ БСЭ 3-е изд. т. 23 — С. 455.
- ↑ 1 2 3 Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 388.
- ↑ Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 340.-341.
- ↑ Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 201.
- ↑ БСЭ 3-е изд. т. 5 — С. 305.
- ↑ Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 33.
- ↑ Ежегодник БСЭ, 1972/М,Советская энциклопедия, — С. 337.