Бангладеш

24°01′ къ. ш. 89°52′ м. д.HGЯO
1000 йукъара цхьа йаззам
Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
Халкъан Республика Бангладеш
গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
Gôno Projātontrī Bānglādesh
Байракх ХӀост
Байракх ХӀост
Бангладешан Пачхьалкхан Шатлакхан Илли
LocationBangladesh.svg
Маьрша йаьлла терахьаш 1971 шеран 26 мартехь (кхайкхийна)
1971 шеран 16 декабрехь (къобала йина)[1] (Пакистанах)
Официалан меттанаш Бенгалхойн мотт[6]
Коьрта гӀала Дакка
Йаккхий гӀаланаш Дакка, Читтагонг
Урхаллин тайпа Унитаран республикапарламентан республика[3]
Президент
Премьер-министр		 Хьамид Iабдул
Хасина Шейх Вазед
Пачхь. дин ислам (суннийш)
Латта
 • Шадерг 144 000[3] км² (92-гӀа дуьненахь)
 • % хина тӀехле 6,4 %
Бахархой
 • Мах хадор ▲168 957 745[4] стаг
ДЧС
 • Шадерг (2015) 572,440 млрд долл. (48-гӀа)
 • ХӀораннан а сина 3581 долл.
АДКИ (2014) ▲ 0,570142-гӀа меттиг)
Бахархойн цӀерш Бангладешхой
Ахча така (BDT, код 050)
Интернет-домен .বাংলা
Код ISO BD
Код МОК BAN
Телефонан код +880
Сахьтан аса +6
Автомобилийн некъаш аьрру[7]
РУВИКИ.Медиа логотип Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь

Бангладе́ш (Бахархойн барамца дуьненахь бархӀалгӀа меттигехь йу , ткъа мехкан майданца дезткъе итталгӀа йу.

Коьрта шахьар — Дакка. Пачхьалкхан мотт — бенгалхойн.

Унитаран пачхьалкх, парламентан республика.

Гуо баьккхина дозанийн дакъош доцург, Бенгалийн айма а йоцург.[⇨]

Бангладеш — моноэтносан пачхьалкх йу, 98 % бахархой бенгалхой бу. 89 % бахархой ислам динехь бу.

Аграрно-индустрийн пачхьалкх йу, кхуьуш йолчу экономикица. Эцаран таронан паритетца бангладешан така.

Мехко маршо кхайкхийна 1971 шеран 26 мартехь. Махк бара Йоккха Британин колони, цуо караерзо йолийра иза XVII бӀешеран хьалхарчу декъехь, XX бӀешо долалуш шен Ӏедал кӀела дахийтира доккхаха долу дакъа хӀинцалерачу Бангладешан.

ЦӀе

Бангладеш (бенгал. বাংলাদেশ) «бенгалхойн мохк»[8] бохург ду.

Истори

Коьрта йаззам: Бангладешан истори
Бангладешан карта
Атишас болхбина а, ваьхна а Сомапура Махавихара

Бенгалан кӀоштара цивилизаци кхоллаелла диъ эзар шо гергга хьалха, регионехь дравидийн, тибетан-бирман, австроазин бахархой охьахевшинчул тӀаьхьадравидийн тайпанех дисина долу[10]

Гангаридай пачхьалкхаллаНанда а, МаурьягӀеран а, Шунга а. ТӀаьхьа Бенгал дакъа хилира Гупта империн а, Пала империн.

Иза йоьхчи урхалчо Шашанкас кхоьллира ткъе пхиъ шарахь лаьттина паччахьалла. Шашанка лору, Бангладешан исторехь, дуьххьарлера возуш воцу паччахь. Анархин мурал тӀаьхьа регионехь деа бӀе шарахь сов урхалла дира хӀиндуистийн Сена некъаша, тӀаккха буддийн Пала некъаша.

Бахтияр ХилджисЛакшманан эскар, 1204 шарахь схьаехира Бенгалан регионан йаккхий областаш. Регион оцу заманара дуьйна урхаллехь йу меттигера султанийн некъийн а, феодалийн а масех бӀешарахь. XVI бӀешарахь Бенгалан регионан терго йеш йара Моголийн импери, ткъа Дакка хилира Империн ладаме административан йукъ.

Шайх Гумбатан маьждиг

Европера йохк-иэцархой регионе кхача буьйлабелира XV бӀешо чекхдолуш. XVIII бӀешо долалуш европахойн Ӏаткъам чӀагӀбелира, Бенгал куьйга кӀела йахара Британин Ост-ХIиндин компанин 1757 шарахь хиллачу Плессира тӀеман жамӀашцаСипайн гIаттам цӀарца девза цӀий Ӏаноро, Ӏедал дӀаделира коьртехь вице-паччахь волчу Британин Тажан1943 шеран Бенгалийн Йоккха Мацалла, иза бахьнехь велира кхоъ миллион стаг гергга[14].

1905 шерера 1911 шо кхаччалц гӀиртира шина областана Бенгалин регион екъа, малхбален декъан ХӀинди йоькъуш Бенгала регион екъна динан хьесапца. Бенгалан малхбуза дакъа ХӀиндин йукъайахана, ткъа малхбален дакъа тӀетоьхна Пакистанан, Малхбуза Бенгал провинцин (тӀаьхьа Малхбален Пакистан аьлла цӀе хийцина) хьолехь, коьрта шахьар Дакке а йолуш[16].

1950 шарахь Малхбален Бенгалехь лаьттан реформа хилира, цуьнца дӀайаьккхина феодалийн система заминдарБенгалхойн меттан статусан болам хилира дуьххьарлера ладаме хаам Пакистанан шина областан йукъахь барт ца хиларахАвами Лиг бангла-мотт буьйцучу бахархойн векал хилла. Автономи йаларе кхайкхам беш волу Авами Лиг партин корта Шайх Рахьман Маджибур 1966 шарахь лаьцна, набахти чувоьллира, арахийцира 1969 шарахь йукъараллин ойланийн Ӏаткъам бахьнехь.

1970 шарахь чӀогӀа нуьцкъала циклонаш кхечира Малхбален Пакистанан бердаш тӀе, иза бахьнехь кхелхира ах миллион сов вахархоЯхья Хан гӀиртира барт бан Маджибур Рахьманца, уьш доьхчи, 1971 шеран 26 мартехь омар делира тӀаьхьарниг дӀалаца аьлла, йолаелира операци «Прожектор»[21] тӀемца схьабаккха Малхбален Пакистанан мохк. ТӀом баран хьесапаш малхбуза Пакистанан эскаран агӀора цӀий Ӏанош дара, дукха адам хӀаллак дира[22]. Коьрта гӀакх хилира Малхбален Пакистанан интеллигенци а, хӀиндусаш а, иттех миллион тӀемах бевддарш, ХӀиндин махкахь лачкъа меттиг лоьхуш[23]. ТӀамехь беллачеран мах хадоран терхьаш ду кхо бӀе эзаран тӀиера кхаа миллионе кхаччалц[24].


Билгалдахарш

  1. Wayback Machine, Part V, Chapter 1, Article 66; University of Minnesota, retrieved: 2010-08-28
  2. ↑ Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО «Картография» : Оникс, 2010. — С. 14. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).
  3. ↑ 1 2 3 Атлас мира: Максимально подробная информация / Руководители проекта: А. Н. Бушнев, А. П. Притворов. — Москва: АСТ, 2017. — С. 50. — 96 с. — ISBN 978-5-17-10261-4.
  4. ↑ SOUTH ASIA:: BANGLADESH (инг.). Central Intelligence Agency. ТӀекхочу дата: 2016 шеран 11 июнь.
  5. ↑ Human Development Report 2015. ООН (2015). ТӀекхочу дата: 2015 шеран 7 апрель.
  6. ↑ 3 // Конституция Бангладеш
  7. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  8. ↑ https://books.google.ru/books?id=S8s5AQAAIAAJ&q=(«Бангла»+значит+«бенгальская»,+«деш»+—+«страна»)
  9. ↑ Bharadwaj G. The Ancient Period // History of Bengal / Majumdar, RC. — B.R. Publishing Corp, 2003.
  10. ↑ Early History, 1000 B.C.-A.D. 1202 // -->Bangladesh: A country study / James Heitzman and Robert L. Worden. — Library of Congress, 1989. — ISBN 8290584083.
  11. ↑ Eaton R. The Rise of Islam and the Bengal Frontier. — University of California Press, 1996. — ISBN 0-520-20507-3.
  12. ↑ Baxter C. Bangladesh, from a Nation to a State. — Westview Press, 1997. — ISBN 0-8133-3632-5.
  13. ↑ Baxter, pp.30-32
  14. ↑ Sen Amartya. Poverty and Famines. — Oxford University Press, 1973. — ISBN 0-19-828463-2.
  15. ↑ Baxter, pp. 39-40
  16. ↑ Collins L. Freedom at Midnight, Ed. 18. — Vikas Publishers, New Delhi, 1986. — ISBN 0-7069-2770-2.
  17. ↑ Baxter, p. 72
  18. ↑ Baxter, pp. 62-63
  19. ↑ Bangladesh cyclone of 1991. Britannica Online Encyclopedia.
  20. ↑ Baxter, pp. 78-79
  21. ↑ Salik Siddiq. Witness to Surrender. — Oxford University Press, 1978. — ISBN 0-19-577264-4.
  22. ↑ Rummel, Rudolph J., «Statistics of Democide: Genocide and Mass Murder Since 1900», ISBN 3-8258-4010-7, Chapter 8, table 8.1. Rummel comments that.
  23. DOI:10.1525/as.1972.12.2.01p0190a.
  24. ↑ Rummel, Rudolph J., «Statistics of Democide: Genocide and Mass Murder Since 1900», ISBN 3-8258-4010-7, Chapter 8, Table 8.2 Pakistan Genocide in Bangladesh Estimates, Sources, and Calcualtions.
Хьост — «https://ce.ruwiki.ru/w/index.php?title=Бангладеш&oldid=10633133»