Бусалба нехан Керла шо
| Бусалба нехан Керла шо | |
|---|---|
 | |
| Терахь | 1-й мухаррам |
 Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь | |
Бусалба нехан Керла шо (Ӏаьр. رأس السنة الهجرية) — бусалба рузманца шо долалуш долу де, Мухьаррам беттан хьалхара де. Иза даздан леррина некъаш дац[1][2].[2]. Цул сов, керста пачхьалкхашкахь санна доцуш, дукхахйолчу исламан пачхьалкхашкахь шо хийцар дезде лоруш дац оцу дийнахь, динехь болчара маьждигашкахь ламазаш до, хьижрах лаьцна хьехам бо[3][4]. Цхьайолчу бусулба пачхьалкхашкахь Керла шо даздар низамо буьззина дихкина ду.
Исламан динан рузма беттан беттанашца лела, 354 я 355 дийнах лаьтта[5]. Бусулба шо григорианан шарел 11-12 дийнахь доца хиларна, цуьнан дӀадолоран хан григорианан системехь «лелалуш» ю, шарахь билгалъяьккхинчу хенаца хийцалуш. Цхьайолчу исламан хьук керла бутт (цундела керла шо) меттигерчу беттан хьажарца къасто гӀоле хеташ делахь а, дукхах йолчу исламан рузманца лелачу пачхьалкхаша (масала, СаӀудийн Ӏаьрбийчоь) а, исламан институташа а леладо астрономин хьесапаш Бусалба наха, шайна юкъахь керста пачхьалкхашкахь бехаш берш а болуш, дукхахьолахь Керла шо даз ца до я бусалба а, я керста а рузманца, хӀунда аьлча бусалба
Керла шо деза де лоруш дац, ткъа Керла шо керста рузманца даздар низам дохор лоруш ду тавхидийн принципех лаьцна[6][7][8]. Бусулба пачхьалкхашкахь керста рузманца Керла шо даздар я дӀоггара «ца магош» ду, я ма-дарра дихкина ду, масала, Брунейхь, шен низамаш шарӀан бух тӀехь долчу, цунах лаьцна гӀуда тохарца я пхеа шаре кхаччалц набахтехь яккха хан тохарца догӀуш ду. Советан пачхьалкх хиллачул тӀаьхьа цхьа могӀа бусулба пачхьалкхашкахь, СССР-ера керста керла шо даздаран ламаст ирс эцначу, тенденци ю керста керла шо даздар Новрузца хийца[9]. В ряде постсоветских мусульманских стран, которым традиция празднования христианского Нового года досталась «в наследство» от СССР, существует тенденция замещения празднования христианского Нового года на Новруз[10][11][12].
Бусалба динехь Керла шо даздар ламаст дацахь а, дукхахболчу бахархоша бусулба дин тӀеоьцучу дуьненан пачхьалкхашкахь даздарийн барамаш дӀахьо. Иштта хьакхалуш ду Оьрсийчоьнан цхьайолу бахархой бусулбанаш бехачу регионех а: Нохчийчоьнах а, ГӀебарта-Балкхаройчоьнах а, Кхарачой-Чергазийчоьнах а, Дагестанах а, ГӀалгӀайчоьнах а, Башкортостанах а, Татарстанах а.
Бусалба наха Ӏадатехь Керла шо даздеш дацахь а, дукха динан дайша чӀагӀдо, дуьненан дезденаш бусалба дино къобалйина йолу дешаран а, оьздангаллин а агӀонаш йолуш хилар: совгӀаташ дар, гергарчаьрца а, доттагӀашца а цхьаьнакхетарш, дика а, ирсе хилар а лаар[13].
Билгалдахарш
- ↑ Al-Hijra (1 Muharram): New Year's Day (инг.). BBC. ТӀекхочу дата: 2011 шеран 27 декабрь. Архивйина 2012 шеран 7 сентябрехь
- ↑ Валерия Дорохова. Мусульманский новый год 2024: когда он наступает и почему его не принято отмечать. Интернет-издание Газета.ru (2024 шеран 1 июль). ТӀекхочу дата: 2024 шеран 9 июль.
- ↑ Мусульманский новый год. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 8 сентябрь. Архивйина 2021 шеран 8 майхь
- ↑ Любовь Свободная. Мусульманские праздники в 2024 году: Даты всех торжеств и постов. Life.ru (2024 шеран 12 февраль). ТӀекхочу дата: 2024 шеран 9 июль.
- ↑ муфтий призвал встретить мусульманский новый год добрыми делами Российский муфтий призвал встретить мусульманский новый год добрыми делами. РИА Новости (2021 шеран 13 сентябрь). ТӀекхочу дата: 2024 шеран 9 июль.
- ↑ Запретить Новый год? ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2021 шеран 1 мартехь
- ↑ Представители различных течений ислама в Дагестане предлагают верующим не отмечать Новый год. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2020 шеран 30 декабрехь
- ↑ «Начинать нужно не с запрета праздников, а с призыва к порядочности». Теолог о Новом годе. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2019 шеран 22 сентябрехь
- ↑ В каких странах запретили Рождество и Новый год. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2019 шеран 22 сентябрехь
- ↑ Новый год или Навруз: почему в Таджикистане Новый год теряет свою магию. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2019 шеран 22 сентябрехь
- ↑ Муфтий призвал таджиков не праздновать Новый год. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2019 шеран 1 октябрехь
- ↑ Новый год — не только 31 декабря. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2020 шеран 26 ноябрехь
- ↑ Мурад Устаров. Исламский новый год 2024: когда и как отмечают? Вестник Кавказа (2024 шеран 2 июль). ТӀекхочу дата: 2024 шеран 9 июль.
Литература
- Crump W. D. Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide. McFarland, 2014. 319 p.
| Исламехь йолу рузма |
|
Мухьаррам | Сафар | РабиӀуль-авваль | РабиӀус-сани | Джумада аль-ула | Джумада ас-сани | Раджаб | ШаӀбан | Рамадан | Шавваль | Зуль-КаӀдат | Зуль-Хьиджат |