Нохчийн автономин область

43°19′00″ къ. ш. 45°41′00″ м. д.HGЯO
Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
Российн Федерацин хила субъекташ
Нохчийн автономин область
43°19′00″ къ. ш. 45°41′00″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх  ССРС → Росси
Адм. центр Соьлжа-ГӀала
Истори а, географи а
Кхоллар 1922
ДӀайаккхар 1934
Латта
  • 11 371 квадратан километр
Бахархой
Бахархой 309 860[1] стаг (1926)
Къаьмнийн хӀоттам Нохчий, оьрсий
Динан хӀоттам Бусалба, православин
Официалан мотт Нохчийн
Файл:Карта Чеченской автономной области 1930 года.jpg


Нохчийн автономин область (Нохчийн АО) — административан-мехкан дакъа, иза хилла 1922 шеран 30 ноябрера 1934 шеран 15 январь кхаччалц Административан йукъ — Соьлжа-ГӀала.

Истори

Нохчийн автономин область кхоьллина Ламанан АССР Нохчийн къоман гуонах. Областан йукъ хӀоттийра Къилбаседа-Кавказан махкахь[2] с 1924 до 1929 гг.).

1924 шеран 17 октябрехь Нохчийн АО йукъайоьду Къилбаседа-Кавказан махкана. 1927 шарахь Нохчийн АО йукъатоьхна Аллаго кӀошт, шеш йукъатоьхна хилла Тиблисин областанДегӀастан АССР йукъа туйхира нохчийн бахархой болу мехкаш, уьш хьалха оцу йукъа доьдуш дацараСоьлжин гӀазакхийн гуонан латтанаш, Нохчийн АО йукъа иштта официалан йахара ГӀалгӀайн АО, йира цхьа Нохч-ГӀалгӀайн АО Къилбаседа-Кавказан мехкан йукъахь.

12 шарахь НАО баккхий кхиамаш баьхна промышленность а, йуьртан бахам а кхиош[8]

Административан йекъайалар

Нохчийн автономин область 1930 шарахь.
Нохчийн автономин область. 1928 шо.

Йухьанца область йекъалора 5 кӀоштанна: Соьлжа-ГӀалин, Теркан (Лаха-Невре йуьрт), Хьалха-Мартанан, Шелан, Шуьйтан.

1926 шеран 1 январан хьолехь Нохчийн АО йукъахь йара 11 кӀошт[9]:

  1. Веданан — Ведана й.
  2. Галанчожан — Галанчож й.
  3. Ойсхара й.
  4. Итон-Кхаьллан — Итон-Кхаьлла й.
  5. Керла-Нохчийн — Эна-Хишка й.
  6. Теркан — Лаха-Невре й.
  7. Хьалха-Мартанан — Хьалха-Марта й.
  8. Чурт-ТогӀин — Чурт-ТогӀи й.
  9. Шелан — Шела й.
  10. Шуьйтан — с. Шуьйта
  11. Яьссин (Сесанан) — Сесана й.

1926 шеран 8 мартан хьолехь Нохчийн АО йукъайогӀу 1 гӀтп — Гуьмсе — 14 гуо[9][10]:

  1. Асламбекан — Соьлжа-ГӀала
  2. Веданан — Ведана й.
  3. Галанчожан — Галанчож й.
  4. Ойсхара й.
  5. Итон-Кхаьллан — Итон-Кхаьлла й.
  6. Керла-Нохчийн — Эна-Хишка й.
  7. Нажи-Йуьрт й.
  8. Теркан — Лаха-Невре й.
  9. Хьалха-Мартанан — Хьалха-Марта й.
  10. Чурт-ТогӀин — Чурт-ТогӀи й.
  11. ЧӀебарлойн — Чубаьхкинарой й.
  12. Шаройн — Шара й.
  13. Шелан — Шела й.
  14. Шуьйтан — Шуьйта й.

1929 шеран 11 февралехь административан дакъош даккхийра динера 5 гуо дӀабаьккхина[9][10][11]:

1929шеран 4 апрелехь Нохчийн АО йукъа йелира Соьлжин гуо[9].

Иштта 1929 шарахь Нохчийн АО йукъатуьйхира Соьлжа-ГӀала[9].

1929 шеран 14 февралан хьолехь Нохчийн АО йукъахь йара 1 гӀала — Соьлжа-ГӀала — 10 гуо (йаккхий йинчул тӀаьхь)[10]:

  1. Веданан — Ведана й. — 25 сельсовет
  2. Гуьмсан — Гуьмсе й. — 21 сельсовет
  3. Итон-Кхаьллан — Итон-Кхаьлла й. — 18 сельсовет
  4. Нажи-Йуьрт й. — 18 сельсовет
  5. Соьлжан — Сипсо-ГӀала — 11 сельсовет
  6. Теркан — Лаха-Невре й. — 13 сельсовет
  7. Хьалха-Мартанан — Хьалха-Марта й. — 24 сельсовет
  8. Чурт-ТогӀин — Чурт-ТогӀи й. — 5 сельсовет
  9. Шелан — Шела й. — 12 сельсовет
  10. Шуьйтан — Шуьйта пос.— 26 сельсовет

1930 шеран 30 апрелехь Галанчожан гуо меттахӀоттийра[9].

1931 шеран 30 сентябрехь берриг 11 гуонах Нохчийн АО йира кӀошташ[12].

1932 шарахь йира Шаройн-ЧӀебарлойн кӀошт (ДӀай й.).

1932 шеран хьолехь областан йукъа йогӀура 1 гӀала — Соьлжа-ГӀала — 12 кӀошт[9]:

  1. Веданан — Ведана й.
  2. Галанчожан — Галанчож й.
  3. Гуьмсан — Гуьмсе
  4. Итон-Кхаьллан — Итон-Кхаьлла й.
  5. Нажи-Йуьрт й.
  6. Соьлжан — Сипсо-ГӀала
  7. Теркан — Лаха-Невре й.
  8. Хьалха-Мартанан — Хьалха-Марта й.
  9. Чурт-ТогӀин — Чурт-ТогӀи й.
  10. Шаройн-ЧӀебарлойн — ДӀай й.
  11. Шелан — Шела й.
  12. Шуьйтан — Шуьйта пос.

Бахархой

1926 шеран Йерригсоюзан бахархойн багарбаран жамӀашца, регионан бахархойн барам 309 860 [1] стаг. Бахархойн къоман хӀоттам иштта дӀасабаьржина бара.[13]:

Къам Бахархой, ст. Бахархойх дакъа, %
Нохчий 291 259 94,0
Оьрсий 9 122 2,9
ЖӀай 2 793 0,9
ГӀумкий 2 130 0,7

Ӏедалан меженаш

РКП(б)/ВКП(б) обкоман жоьпаллин секретараш

  • 5.01.1923 — 10.03.1923 — Назаревич[14], жоьп. секретаран хдкх [15]
  • 10.03.1923 — декабрь 1923 — Н. С. Азнарашвили[15][16][17]
  • Декабрь 1923 —1925 сентябрал хьалха — М. Ӏ. Энеев[16]
  • 1926 январь — 1927 август — Е. А. Эшба[16]
  • 1927 август—1929 — Г. О. Булат[16]
  • 1929—1930 — С. А. Хасман[18][16]
  • 1930—1932 — Г. М. Кариб (Товмасьян)[19]
  • 1932—1932 — М. Х. Омаров[16]
  • 1932—29.11.1933 — Г. К. Махарадзе[16]

Билгалдахарш

  1. ↑ 1 2 Всесоюзная перепись населения 1926 г. ТӀекхочу дата: 2010 шеран 9 октябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2012 шеран 4 январехь
  2. ↑ Всесоюзная перепись населения 1926 г. ТӀекхочу дата: 2010 шеран 4 октябрь.
  3. ↑ Карта Терской области 1898 года. www.etomesto.ru. ТӀекхочу дата: 2023 шеран 15 январь.
  4. ↑ Карта Кавказа 1:2М. retromap.ru. ТӀекхочу дата: 2023 шеран 15 январь.
  5. ↑ Поселенные итоги переписи 1926 года по Северо-Кавказскому краю – Донская Государственная Публичная Библиотека – Vivaldi. vivaldi.dspl.ru. ТӀекхочу дата: 2023 шеран 15 январь.
  6. ↑ Поселенные итоги переписи 1926 года по Северо-Кавказскому краю – Донская Государственная Публичная Библиотека – Vivaldi. vivaldi.dspl.ru. ТӀекхочу дата: 2023 шеран 15 январь.
  7. ISSN 1995-0667.
  8. ↑ Очерки истории Чечено-Ингушской АССР с древнейших времен до наших дней 1917-1970 годы / Глав. редактор М. С. Тотоев. — Грозный, 1972. — 359 с.
  9. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Всемирный исторический проект. ТӀекхочу дата: 2010 шеран 9 октябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2010 шеран 3 декабрехь
  10. ↑ 1 2 3 Основные статистические данные и список населенных мест Чеченской автономной области 1929—1930
  11. ↑ Постановление ВЦИК от 11.02.1929 «Об изменениях в окружном делении Чеченской автономной области». ТӀекхочу дата: 2019 шеран 3 сентябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2019 шеран 16 январехь
  12. ↑ Административно-территориальное деление ЧИАССР на 1 января 1941 года Государственный архив Республики Ингушетии
  13. ↑ Всесоюзная перепись населения 1929 г. Национальный состав. ТӀекхочу дата: 2010 шеран 9 октябрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2012 шеран 4 январехь
  14. Назаревич, Александр Фёдорович, комсомольский деятель на Северном Кавказе в 1920—1925 годах, впоследствии известный фольклорист [1] с. 34, [2], [3]
  15. ↑ Бугаев А. М. Советская автономия Чечни
  16. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991
  17. ↑ Аксаев Е. Д. Армавир. Краснодарское книжное из-во 1976. 104 c.
  18. ↑ РЕЭ
  19. ↑ ЦентрАзия

Хьажоргаш

Билгалдахарш

Хьост — «https://ce.ruwiki.ru/w/index.php?title=Нохчийн_автономин_область&oldid=12227432»