14 март

Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
Март
Орш Шин Кха Йеар ПӀе Шот КӀи
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31
2024 шо

14 март — шеран 73-ра де (74-ра високосан шерашкахь) Григорийн рузманца. Шо чекхдала дисина 292 де.

1582 шеран 15 октябрь кхачале — 14 март юлианан рузманца, 1582 шеран 15 октябрера дуьйна — 14 март кхаччалц григорийн рузманца.

XX а, XXI а бӀешераш догӀу 1 мартехь юлианан рузманца[1].

Ӏиданаш а, иэсан денош а

Хьажа кхин а: Категори:14 мартан Ӏиданаш

Earth flag PD.jpg Дуьненайукъара

  • ЧӀингашна дуьхьалонан дуьненайукъара де
  • Пи терхьан де

Къаьмнийн

Сийлахь Евдокия
Зеленецкий Мартирий

P religion world.svg Динан

Christian cross.svg Католицизм

  • Рингельхайман Матильдин иэс.

OrthodoxCross(black,contoured).svg Православи[5][6]

  • динан Ӏазапхочун Евдокийн (160—170) иэс;
  • динан Ӏазапхочун Зеленецкий Мартирийн (1603) иэс;
  • динан Ӏазапхойн Несторан а, Тривимийн а (III) иэс[7];
  • динан Ӏазапхочун Антонинин (III—IV) иэс[8];
  • динан Ӏазапхойн Маркеллан а, Антонийн а;
  • сийлахь шемин Домнинин ( 450—460 гергга) иэс;
  • динан сийлахь Ӏазапхойн пресвитерийн Никитский Василийн, Любимов Петран, Стрельцов Иоаннан, Фаминцев Вениаминан, Букринский Михаилан, динан Ӏазапхойн иеродиаконан Антонийн (Коржан), динан Ӏазапхойн Макандина Аннин, Зайцева Дарийан, Архипова Евдокийан, Жильцова Ольгин, Дьячкова Александрин, Макандина Матронин, Ӏазапхойн Архипов Василийн, Аббакумова Надеждин (1938) иэс;
  • динан сийлахь Ӏазапхочун, пресвитеран Ильенков Александран (1942);
  • динан сийлахь Ӏазапхочун, пресвитеран Константинов-Гришин Василийн (1943) иэс;
  • Православин жайнин де

Бина де

  • Католикин: Матильда
  • Православин: Александр, Александра, Анна, Антоний, Антонина, Василий, Вениамин, Дарья, Домнина, Евдокия, Маркелл, Мартирий, Матрона, Михаил, Надежда, Нестор, Ольга, Пётр, Тривимий[5][6].

Хиламаш

Хьажа кхин а: Категори: 14 мартан хиламаш

XX бӀешо кхачале

Петарбухан хӀост
  • 1044 — Йан йолийна Новгородера кремль.
  • Мухьаммад III аль-Махьлуан дийзира Наср I-чун йита.
  • 1369 — Монтьелера тӀом, цуо Кастилера гражданийн тӀеман толамхо билгалваьккхира.
  • Кипр цуьнан паччахь-аьзнегара Корнаро Екатеринегара.
  • 1730Петарбухан хӀост чӀагӀйина.
  • 1794 — америкин говзанчунна Эли Уитнин патент йелла бамба цӀанно чарханна
  • Гершель Джона дуьххьара лелийра «фотографи» термин.
  • Гершель Джона дуьххьара лелийра «фотографи» термин.
  • Виктор Эммануил II-гӀачо ша Италин паччахь кхайкхийна.
  • Форт Де Русси йоккха тӀом
  • Дешин стандартех лаьцна Законаца АЦШ кехатан а, металлан а ахча дешица хуьйцу.

XX бӀешо

  • 1917
    • Российн пачхьалкхан думин хенан комитет де-факто къобал йина Йоккха Британин а, Францин а правительствоша.
    • Петарбухан белхалойн а, салтийн а депутатийн кхеташоно № 1 йолу омар арадаьккхина Петарбухан гарнизонехула салтийн комитеташ законе йохуш, церан кара дерриг герз дӀалуш. Эпсаршкара салташна тӀера низаман Ӏедал дӀадаьккхина.
    • Болабелла Кронштадтан тӀеман-хӀордан базин гӀаттам. Вийна Кронштадтан тӀеман губернатор вице-адмирал Р. Н. Вирен.
  • Шуховн бӀов.
  • шен лааман хӀаваан флотан Российн йукъаралла «Добролёт».
  • император Александр II-гӀа вийна 45шо кхачарна, вуьйш дакъа лаьцначу исс декъашхочун хӀоранна пенсии хӀоттийна.
  • торпедин кема АНТ-3 «Дуьххьарниг».
  • Бёрни Венеция, цхьайтта шо долу Лоуэллан обсерваторехькхаж тесча, оцу цӀарна дерриг кхаьжнаш делира, Плутон официалан зорба туьйхира.
  • Чехословаки дӀалаца йолийра. Карпаташна бухара Русо а формалан маршо кхайкхийра. Мистек гӀалахь германин капитан Павлик баьччаллехь йолу салтийн рота (Чаянкийн казармаш къуьйсу тӀом) — немцой чубахкарна низамехь дуьхьало йина цхьаъ бен йоцу меттиг.
  • Паччахьан ТӀХӀН дуьххьара кхоьссира сейсмобумба Grand Slam
  • Москохан метрополитенан ХӀозанан аса.
  • Ampex компанис гайтира дуьненахь дуьххьарлера видеомагнитофон VR-1000.
  • Хамфри Губерта кховдийна доттагӀаллех ЙахӀуда барт йаккхар элира.
  • Калбаан гергара SE-210 бохам (ЦӀЭ). Велла 112 стагк — Цхьаьнатоьхна Ӏарбийн Эмираташкахь баккхийчех авиабохам.
  • Дохера Boeing 727 бохам. Велла 45стаг — КъатӀарера баккхийчех авиабохам.
  • Варшавера Ил-62 бохам. Велла 87 стаг — оцу хенахь угаре боккха бохам Польшехь.
  • металлико йелира шен хьалхара концерт.
  • ССРС ТӀХӀФ Къилбаседа флотан авиацин Ту-142М кеманахь Кубе вахар.
  • Конституцин йукъара баьккхина ССКП куьйгаллин ролах лаьцна 6 йаззам.
  • Linux 1.0.0 версин релиз

XXI бӀешо

  • 2004
    • АЦШ Мохаве гӀум-арахь автомобилаш-роботаш хаьхкира. Массо а дистанцин йукъара бевлира[9].
    • Российн Президент шолгӀачу муьранна.
  • Шемара Российн тӀеман тоба арайаккха аьлла (эскарш чудахийтинера 2015 шеран 30 сентябрехь). Операцин жигара фаза кхин дӀайаьхьира.
  • Росси Украинин чуйахар: Донецке герз деттар, 23 кхелхинарг.

Оцу динахь бинарш

XIX бӀешо кхачале

Телеман
  • 1681 — Телеман Георг Филипп (велла 1767), немцойн композитор, капельмейстер, музыкин гӀуллаккхо.
  • 1709 — де Мабли Габриэль Бонно (велла 1785), французийн социалан философ, утопист.
  • 1794 — Бем Юзеф (велла 1850), полякийн баьчча.

XIX бӀешо

Штраус Иоганн