Харьковн область

49°35′ къ. ш. 36°26′ м. д.HGЯO
Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Харьковн область (маьӀнаш).
Украинин регион
область
Харьковн область
Харківська область
Kharkov in Ukraine 2024.svg
Байракх ХӀост
Байракх ХӀост
49°35′ къ. ш. 36°26′ м. д.HGЯO
Пачхьалкх  Украина
Йукъайоду 7 кӀошт
Адм. центр Харьков
Харьковн областан пачхьалкхан администрацин председатель Синегубов Олег Васильевич[2]
Харьковн областан кхеташонан председатель Егорова-Луценко Татьяна Петровна
Истори а, географи а
Кхоллар 1932 шеран 27 февраль
Латта
  • 31 415 ± 1 квадратан километр
Локхалла 236 метр
Сахьтан аса EET (UTC+2, аьхка UTC+3)
Йоккха гӀала Харьков
Кхий яоккхий гӀаланаш Лозови, Изюм, Чугуев, Первомайски, Купянск, Балаклея, Мерефа, Люботин, Красноград, Волчанск, Дергачи, Богодухов, Змиёв
Бахархой
Бахархой ▼ 2 557 900[3] стаг (2023)
Къаьмнийн хӀоттам украинаш, оьрсий, белорусаш, жуьгтий, эрмалой, кхин берш
Официалан мотт украинийн
Идентификаторан терахьаш
Код ISO 3166-2 UA-63
Телефонан код +380 57
Поштан индексаш 61xxx, 62xxx, 63xxx, 64xxx
Интернет-домен kharkov.ua; kh.ua
Автомобилан код АХ
СовгӀаташ Ленинан Орден — 1958 Ленинан Орден — 1968
Официалан сайт
Харьковн область картин тӀехь
Харьковн область картин тӀехь
РУВИКИ.Медиа логотип Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь


Ха́рьковн о́бласть (укр. Ха́рківська о́бласть), къамелехь. Ха́рьковщина (укр. Харківщина) — Украинийн къилбаседа-малхбалера административан-мехкан дакъа. Кхоьллина 1932 шеран 27 февралехь[4].

Административан йукъ а, уггаре йоккха гӀала а — гӀала-турпалхо Харьков, кхин йаккхий гӀаланаш — Лозови, Изюм, Чугуев, Первомайски, Купянск, Балаклея, Мерефа, Люботин, Берестин, Волчанск, Дергачи, Богодухов, Змиёв.

Физикин-географин амал

[нисйан | код нисйан]

Украинин Харькован область лаьтта къилбаседа-малхбалехь, Дон а, Днепр а системийн эркийн хиш дӀасакъастарехь, аренан а, хьун-аренан а зонашкахь. Къилбаседехьа а, къилба-малхбалехь а доза ду Российн Белгородан областан, малхбалехьа — ЛХР, къилба-малхбалехьа — ДХР, къилбаседа-малхбузехь — Днепропетровскан областехь, малхбузехь а, къилбаседа-малхбузехь а — Полтавин а, Сумин а областехь. Майда — 31 418 км² . Майдан барамца регион 4-гӀа меттигехь йу Украинехь Одессин, Черниговн, Днепропетровскан областашал тӀаьхьа. Йохалла: къилбаседехьара къилбехьа - 210 км, малхбалера малхбузехьа - 220 км.

Харьковн областан уггаре къилбаседа йуьрт — Волчанскан кӀоштан Дегтярни эвла йу (50° 26’ 26"; 37° 27’ 18"), ткъа уггаре къилбехахь йерг Близнюкин кӀоштара Далеки (48° 34’ 21.64"; 36° 19’ 49"). Цу кепара къилбаседехьара йисттера къилбехь йистте кхаччалц йолчу регионан барам бу 1 градус 52 минот шораллехь.

Харьковн областан уггаре малхбузехьа меттиг — Краснокутскан кӀоштан Капрански эвла (49° 57’ 35" ;34° 53’ 32"), ткъа уггаре малхбалехьарниг — Шина эркан кӀоштан Терны эвла (49° 53’ 16"; 38° 01’ 37"). Цу кепара малхбузера йисттера малхбале йистте кхаччалц йолчу кӀоштан барам бу 3 градус а, 3 минот а йохаллехь.

Областан рельеф — къилба-малхбузехьа (Днепр майданехьа) а, къилба-малхбалехьа (Дон майданехьа) а агӀонашца жимма лахлуш йолу тулгӀенаш йолу аре. КӀоштан къилбаседа-малхбален декъе йукъайогӀу Йуккъера Российн айайелла меттиг, ткъа къилбан декъе йогӀу Донецкан дукъан раьгӀнаш.

Харьковн областан уггар лекха меттиг йу Богодуховн кӀоштахь — Лютовка йуьртан къилбаседа-малхбузехьа. Иза хин дӀасадаларан меттиг йу, Йуккъера Российн айайелла меттиг, Харьковн кӀоштан йукъахь уггар лекха меттиг 236,5 метре кхачало[5]. Областан лахара меттиг йу Изюман кӀоштахь — къилбехьа Пасека йуьртахь (60 м).

Транспорт[нисйан | код нисйан]

Харьковн областан вуно шуьйра транспортан маша бу, 60% транспортан барам цӀерпоштнекъан транспорт тӀебоьду. Кхузахь ду 1442 км цӀерпоштан некъаш. Цул сов, Харьковерчу цӀерпоштнекъан шедехь шарахь 10 миллион пассажирна гӀуллакх до. Амма автомобилан транспорт хьалха йу цӀерпоштан транспортал пассажираш дӀасалелоран агӀор: автобусаша шарахь гӀуллакх до 12 млн гергга стагана. Уггаре мехала автомагистралаш ю регионехула чекхйовлуш: Харьков — Москох, Харьков — Симферополь, Харьков — Дон-тӀера-Ростов, Харьков — Киев. Оьластехь 16 регионашна йукъара маршрут а, 68 регионашна йукъара маршрут а, 342 кӀошташна юкъара маршрут а йу. Автомагистралийн йерриг йохалла 15 эзар км йу: царех Харьковн областан автомагистралийн сервис жоьпаллехь ю 2343,9 км къоман маьӀна долу йукъара автомагистралийн хьолах; меттигерчу маьӀна долчу йукъараллин некъашна жоп луш йу «Харьковски областан некъаш» цӀе йолу пачхьалкхан предприяти - 7328,9 км. Харьковра аэропорт коьртачу декъана пассажираш дӀасалелоран болх беш йу. КӀоштан уггаре йаккхий транспортан шеддаш бу: Харьковхь, Лозовихь, Купянскехь, Чугуевхь, Красноградехь, Люботинехь, Изюм (гӀала)ӀИзюмехь.

Областан юбилейн марка, 2001

СовгӀаташ

[нисйан | код нисйан]

Хьажа кхин а

[нисйан | код нисйан]

Билгалдахарш

[нисйан | код нисйан]
  1. ↑ 1 2 Государственная служба статистики Украины Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022, Number of Present Population of Ukraine, as of January 1, 2022 — Киев: Государственная служба статистики Украины.
  2. ↑ Указ президента Украины от 24 декабря 2021 года № 676/2021 «Про призначення О.Синєгубова головою Харківської обласної державної адміністрації»(укр.)
  3. ↑ Государственная служба статистики Украины(укр.)
  4. ↑ Большая советская энциклопедия Статья 77780. Харьковская область
  5. ↑ ©2007- 2020, ООО «Медиа группа «Объектив», Харьков Всего: 22826035 Сегодня: 35328. Географ рассказал о природных достопримечательностях Харьковщины | «Объектив». Новости Харькова и Харьковской области. Медиа группа «Объектив». ТӀекхочу дата: 2020 шеран 27 июль.
  6. ↑ 1 2 Области, награждённые Орденом Ленина

Литература

[нисйан | код нисйан]
  • Харьковская область / Тронько П. Т. (пред. Главной редколлегии), ред. Сероштан Н. А., Кумака А. М., Слюсарский А. Г. и др.. — 2-е изд. — Киев: Главная редакция УСЭ, 1976. — 724 с. — (История гӀалаов и сёл УССР в 26 томах). — 15 000 экз.

Хьажоргаш

[нисйан | код нисйан]
Хьост — «https://ce.ruwiki.ru/w/index.php?title=Харьковн_область&oldid=14307676»