1 январь

Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
Январь
Орш Шин Кха Йеар ПӀе Шот КӀи
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31        
2024 шо

1 январь — шеран 1-ра де Григорийн рузманца. Шо чекхдала дисина 364 де (365 де високосан шерашкахь).

1582 шеран 15 октябрь кхачале — 1 январь юлианан рузманца, 1582 шеран 15 октябрера дуьйна — 1 январь кхаччалц григорийн рузманца.

XX а, XXI а бӀешераш догӀу 19 декабрехь юлианан рузманца[1].

Ӏиданаш а, иэса денош а

Хажа кхин а: Категори:1 январан Ӏиданаш

Дуьненайукъара

  • Керла шо григорийн рузманца.
  • Дерригдуьненан машаран де (Дерригдуьненан машар боьхуш дуӀанийн де).
  • Йукъараллин рицкъан де.

Къаьмнийн

  • Маршонан де.
  • Маршонан де.
  • Литван байракхан де.
  • Словакин байракх Словаки — Словакин республика кхоьллина де.
  • Чехин байракх Чехи — Маьрша чехийн пачхьалкх меттахӀоттийна де.

P religion world.svg Динан

OrthodoxCross(black,contoured).svg Православин[2][3]
— Ӏазапхочун Вонифатий Тарсийн иэс (290 шо);
— нийса йолчу Аглаидан Руман иэс (290 шоа);
— нийса йолчу Сусаннин йоӀ стеган иэс (в. э. VII бӀешо хь.)
— Ӏазапхойн Илиян, Прован, Арисан мисархойн иэс (308 шо)[4];
— Ӏазапхойн Полиевктан а, Тимофейн диаконан иэс (IV бӀешо)[5];
— вазвечун Григориийн, Омиритан епископан иэс (552 шо гергга);
— вазвечун Вонифатийн Къинхетамечу, Ферентийн епископан иэс (VI бӀешо)[6];
— Ӏазапхочу Трифонан пресвитеран;
— Евтихийн, Фессалоникийн а, цаьрца 200 боьрша стегца а, 70 зудчуьнца а, турца бацбинчеран иэс;
— ша саннарг кхин воцучу Илия Муромхочун, Печерин тамашина хӀуманаш лелочуьнан иэс (1188 шо гергга).

Christian cross.svg Католикалла

— Сийлахь Марйаман деза де;
—сийлахь Агриппинан, епископ Августодунан (Отёнан) иэс;
— сийлахь Ӏазапхочун Алмахи (Телемахан) иэс;
— сийлахь Страмби Викентий Мариян, епископа Мачератан а, Толентинан а иэс;
— сийлахь Вильгельм (Гийом) Дижонан иэс;
— сийлахь Евфросини Искандрин, йоӀ-стеган иэс;
— сийлахь Ӏазапхочун Здиславин иэс;
— Фульгенций Руспийн иэс.

Имениннаш

Католикийн: Агриппин, Алмахий, Бонфилий Мональд, Викентий-Мария Страмби, Вильгельм, Гуголин Евфросиния, Здислава, Иосиф Мария Томази, Клар, Конкордий, Кронан, Куан, Магн, Мартина, Мидвин, Мохуа, Одилон, Телемах, Устим, Фульгентий, Эвгенд, Эльван.
Православин: Аглаида, Арис, Вонифатий, Григорий, Олтуфий, Полиевкт, Пров, Сусанна, Тимофей, Трифон, Фессалоника

Хьажа кхин а: Категори:Хиламаш 1 январехь

  • Россехь а, цхьацца кхечу мехкашкахьа доладелла финансийн шо.

Вайн эрал хьалха

  • в. э. 154 шо хь. — Ширчу Румехь шеран консулаллин де даьккхина 1 январе.
  • в. э. 104 шо хь. — руман консула Гай Марийс Рум чухула чекхваьккхина йийсар вина паччахь Югурта Нумиди.
  • в. э. 45 шо хь. — лелайаьккхина юлийн рузма.

XVIII бӀешо кхачале

  • 49 — Агриппина Жимахйерг маре йахана Клавдега.
  • 466 — Лю Юй хуьлу Къилба Сунан император шен вешин кӀант император Лю Цзые вийначул тӀаьхьа.
  • 1515 — Франциск I паччахь хуьлу шен стунда Людовик XII, веллачул тӀаьхьа когаметта стаг а ца вуьтуш.
  • 1622 — папин канцелярис сацам бина керла шо 1 январехь доладаларх (хьалха шо лоалора 25 мартехь)[7].

XVIII бӀешо

  • 1709 — паччахь-аьзнин Аннин тӀом: Сент-Джонсера тӀом.
  • 1751 — «Ӏилманан а, говзаллин, пхолин маьӀна до дошаман йа энциклопедин» хьалхара томан зорба тоьхна, иза арахецна Дидро Дениса а, Д’аламбер Жан Лерона а.
  • 1785 — арадаьлла хьалхара лоьмар ширачех лондонан хӀора дийнан газет The Daily Universal Register (The Times аьлла).
  • The Times.

Оцу динахь хилларг

  • Соьлжа-ГӀала гӀала ю аьлла сацам бина. Цул хьалха иза гӀап лоруш яра (1870 шеран 1 январь);
  • Хьайиллина 1-ра Пролетарски батальонан цӀарах йолу клуб (1923 шеран 1 январь).

Оцу динахь бинарш

Хьажа иштта категори: Бинарш 1 январехь

Оцу динахь белларш

Хьажа иштта категори: Белларш 1 январехь

XIX бӀешо

  • Клапрот Мартин Генрих (вина 1743), немцойн химик.
  • Голицына Наталья (йина Ӏаьржа тӀадамийн йоӀ» повестан коьрта турпалхочун прототип.
  • Остроградский Михаил (вина 1801), российн математик а, механик а схьавалар украинех ду.

XX бӀешо

  • Каразин Николай (вина 1842), оьрсийн исбаьхьалча-баталист а, йаздархо а.
  • Снегирёв Владимир (вина гинекологин бух биллинчех цхьаъ.
  • Мартин Бейеринк (вина вирусологи кхоьллинарг.
  • Чулков Георгий (вина 1879), оьрсийн поэт, прозаик, гочдархо, литературин йемалча.
  • Рёмин Александр (вина 1910), советийн футболист а, хоккеист а.
  • Уильямс Хэнк (вина 1923), америкин музыка кантри лакхархо.
  • Уэстон Эдвард (вина 1886), америкин суьрташ дохург.
  • 1972
    • Чижевский Владимир (вина 1899), советийн авиаконструктор.
    • Шевалье Морис (вина 1888), французийн киноактёр а, эстрадин веканча а.
  • Щипачёв Степан (вина 1899), оьрсийн советийн поэт.
  • Бергер Артур (вина 1892), российн исбахьалча.
  • Корнер Алексис (вина 1928), ингалсан блюзан музыкант.
  • Хоппер Грейс (вина 1906), америкин компьютеран Ӏилманча а, тӀеман гӀуллакххо а, контр-адмирал.
  • 1995
    • Вигнер Юджин (вина 1902), америкин физик а, математик а, физикехь Нобелан совгӀатан лауреат (1963).
    • Уэст Фред (вина 1941), британин цхьа сери нах байинарг.
  • Шехтман Эли (вина 1908), жуьгтийн йаздархо.
  • Сейфарт Оке (вина 1919), шведин канкешхахкархо, олимпийн чемпион (1948).
  • Соловьёв Александр (вина 1952), советийн а, российн а актёр, кинорежиссёр.

XXI бӀешо

  • Мигунов Евгений (вина 1921), советийн а, российн а исбаьхьалча-мультипликатор, иллюстратор, йемалча.
  • Сазман Хелен (вина 1917), къилбаафрикин политик, апартеидаца дов латториг.
  • Лхаса де Села (йина 1972), канадин йеканча, эшарийн песен.
  • Глигоров Киро (вина 1917), югославин а, македонин а пачхьалкхан гӀуллаккхо, Республика Македонин хьалхара президент (1991—1999).
  • Бачурин Евгений (вина 1934), советийн а, российн а поэт, бард, исбаьхьалча.
  • Алиева Фазу (йина 1932), советийн а, российн а поэтесса а, прозаик а.
  • Аткинсон Энтони (вина Аткинсонан индекс кхоьллинарг.
  • Кельми Крис (вина Рок-ателье» тоба йинарг.

Хьажа кхин а

1 январь

Билгалдахарш

  1. ↑ XX а, XXI бӀешерашкахь григорийн рузма хьалха йу юлиананчул 13 де-буьйса. Кхечу бӀешерашна григорийн а, юлианан а терхьаш кхин ду; нийса дехьадаккхархьама лело мега башха терхьийн конвертер.
  2. Wayback Machine тӀехь // Православный церковный календарь
  3. Православие и мир, православный календарь, 2017 г.
  4. Кеп:Только число|Память святых мучеников Илии, Прова и Ариса]] // Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IV: Декабрь, День 19. — С. 546.
  5. Кеп:Только число|Память святых мучеников Полиевкта и Тимофея]] // Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IV: Декабрь, День 19. — С. 546.
  6. Кеп:Только число|Житие святого Вонифатия Милостивого, епископа Ферентийского]] // Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IV: Декабрь, День 19. — С. 514.
  7. Wayback Machine

Хьажоргаш

Хьост — «https://ce.ruwiki.ru/w/index.php?title=1_январь&oldid=10247283»