Несара

Несара
	ГӀала
Несара
	Наьсаре, На́на-Наьсаре;
Байракх	ХӀост
	43°13′ къ. ш. 44°46′ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Регион	ГӀалгӀайчоь
ГӀалин гуо	Несара гӀала
Галин корта	Евлоев Урусхан Хьасанан воӀ
Истори а, географи а
Йиллина	1781
Дуьххьара хьахор	1810
Хьалхара цӀерш	1944 кхаччалц — Назрань; 1959 кхаччалц — Коста-Хетагурово;
Майда	138,28 км²
Центран локхалла	522 м
Климатан тайпа	барамера
Сахьтан аса	UTC+3
Бахархой
Бахархой	↗122 261 стаг (2020)
Луьсталла	885,95 стаг/км²
Агломераци	120,000
Къаьмнийн хӀоттам	гӀалгӀай, нохчий, оьрсий
Динан хӀоттам	православи
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код	+7 8732
Поштан индекс	386120
ОКАТО	26406
	nazrangrad.ru
Картин тӀехь
	Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь

Несара^{Республикин маьӀнин шахьар. Кхуллу гӀалин гуо Несара гӀала^[4]. Уггаре йоккха ГӀалгӀайчоьнан шахьар.}

Этимологи

XIX бӀешеран йуккъехь хьахайо Несара эвла. Топоним антропонимах схьайаьлла хетарх кхетайо — дуьххьара охьахиина Нясарах, иза хьахаво халкъан легендашкахь. 1944 шарахь, К. Л. Хетагуровн цӀарах. Нохч-ГӀалгӀайн АССР метахӀотторца 1957 шарахь йухайелла Несара цӀе, 1967 шарахь цунах Несарашахьар йина^[5].

Географи

Шахьар лаьтта Соьлжа эркан аьрру бердаца, республикин малхбузен декъехь, Къилбаседа ХӀирийчоьн административан дозанехь, республикин коьрта шахьран — МагӀасан 4 км къилба-малхбузехьа.

Истори

Несаран махка стаг охьахиина йуккъера тӀулган бӀешерера муьрахь дуьйна. 30 гергга тӀулгийн мустье гӀирс дукхаха берш андезитера а болуш карийна В. П. Любинна Дошлакъий-Йурт йистехь. Карийна и гӀирсаш меттигерачу породех бина хилар, оцу меттигехь мустьен муьрехь тӀулг кечбо жима пхьолгӀа хила хилар а^{Мокхазан гӀирс карийна Эккажакъоьнгий-Йуртахь^[7].}

Несаран чӀагӀо

Легендица Несара кхоьллинчу Мальсагов Карцхалан иэс

Несара гӀап. 1859 шеран сурт.

Несара кхоьллина терахь тӀеэцна Л. Л. Штедеран эпсаран хаамашкара, иза ша 1781 шарахь хилла ГӀалгӀаймахкахь, Ӏалашо йара тӀеман-топографин хаамаш гулба, гайтина Несара эркаца гӀалгӀайн гӀарулийн посташ^{Несаран чӀагӀонах, гӀап йина инарло И. П. Дельпоццос Мазалкера БуритӀе боьду некъ къовлархьама. ЧӀагӀонан белхаш беш балийра Мазалкера оьрсийн тӀеман инженераш^[12].}
Несара гӀап цкъа йухайина а, чӀагӀйина а ца Ӏара. 1818 шарахь Несаран чӀагӀо чӀагӀйира А. П. Ермоловс, оццу шарахь цуо йуьйгӀира Соьлжан лахенашкахь Грозни-гӀап. Несаран чӀагӀонна гергахь лаьттара Теркан гӀазакхийн гӀаланаш Мохьмад-хитӀе. 1841 шарахь апрелехь гӀопан тӀелетта Николай I-чо Несаран йукъараллин совгӀат дина Георгийн байракхца^[8].

1858 шеран Несаран гӀаттам

1858 шарахь Несарахь гӀаттам белира. Меттигерачу бахархойн доллара а, лаьттан а бакъонаш луьсту комитето гӀаттаман бахьнаш дийцира, цара бохура гӀалгӀашна ца лаьа билгалйаьхначу меттигашкахь Ӏан, иза бахьнехь, «хила йеза терго ца хуьлу царна тӀехь». ГӀаттам боьдуш гӀалгӀайн бахархой аьттонза гӀиртира гӀазакхашкара Несара гӀап йаккха. ГӀаттам аьттонца охьатаӀийра А. И. Барятинскийс. 1860-гӀа шерашкахь сацам бира Несаран чӀагӀо кхин а чӀагӀйан, цунна гӀопан гергахь йехкира керла гӀазакхийн гӀаланаш — ГӀажарийн-Юрт.

Несара шахьар кхиар

Галерей

Несара шахьран Ӏам.

Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь кхелхинчеран иэсан мемориал, 2010 шо.

Политикин репрессийн иэсан мемориал, 2003 шо.

Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь кхелхинчеран иэсан мемориал, 2011 шо.

ЦӀерпоштнекъан вокзал. Вокзалан хьалхара майданан агӀора сурт.

ЦӀерпоштнекъан вокзал. Перрон агӀора сурт, 2011 шо.

Топографин карташ

Лист карты K-38-30 Орджоникидзе. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1984 год. Издание 1988 г.

Хьажа кхин а

Несара

Билгалдахарш

↑ Цитатийн гӀалат: <ref> тег нийса йац; кху Глава тIетовжаран йоза йаздина дац

↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года  (оьрс.). ТӀекхочу дата: 2020 шеран 24 апрель. Архивйина 2020 шеран 24 апрелехь

↑ Карасаев А.Т., Мациев А.Г. - Русско-чеченский словарь - 1978

↑ Закон от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа» (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 27 сентябрь. Архивйина 2018 шеран 28 январехь

↑ Поспелов, 2008, с. 303.

↑ Любин В.П., Бадер Н.С., Марковин В.Н. Первые местонахождения орудий каменного века в ЧИАССР // КСИА. Вып. 92. — 1962. — С. 121.

Wayback Machine, 23.12.2008

↑ ¹ ² Энциклопедия «Мой город» — Назрань (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2010 шеран 29 апрель. Архивйина 2010 шеран 10 июнехь

↑ Картоев, 2019, с. 181.

↑ Гаджиев, 2019, с. 171—179.

↑ Н. Д. Кодзоев. История Ингушетии (краткий очерк) (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2011 шеран 16 март. Кху чуьра архивйина оригиналан 2011 шеран 2 сентябрехь

↑ Гриценко Н. П., Золотов В. А. Города Северо-Восточного Кавказа и производительные силы края. Ростов-на-Дону, 1984. С. 127

Литература

Гаджиев З. Т. К вопросу о датировке основания города Назрань как ингушского поселения, существующего не менее 250 лет // Вестник Ингушского научно-исследовательского института гуманитарных наук им. Ч. Э. Ахриева : научный журнал. — Магас: Ингушский НИИ ГН им. Ч. Э. Ахриева, 2019. — Вып. 2. — С. 171—179.

Поспелов Е. М. Географические названия России. Топонимический словарь. — М.: Астрель, АСТ, 2008. — 523 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-17-054966-5.

Картоев М. М. К вопросу о дате основания Назрани в свете гипотезы, представленной к.и.н. З. Т. Гаджиевым на основе изучения данных карты «Северной части Османской империи» 1774 г // Вестник Ингушского научно-исследовательского института гуманитарных наук им. Ч. Э. Ахриева : научный журнал. — Магас: Ингушский НИИ ГН им. Ч. Э. Ахриева, 2019. — Вып. 2. — С. 180—191.

Хьажоргаш

Информационно-справочный портал города Назрань


  Дошамаш а, энциклопедеш а

Большая норвежская

Большая российская

Библиографин каталогашкахь

NKC: ge462877

Несаран кӀоштан нах беха меттигаш

КӀоштан центр: Несара
Ӏаьлий-Йурт • БурскӀелхе • ГӀаьзи-Йурт • ГӀайрбека-Йурт • Долакха-Йурт • ТӀой-Йурт • Пхьилинкъоьнгийн-Йурт • Сурхо-ХитӀе • Эккажакъоьнгий-Йурт • Яндаре

ГӀалгӀайчоь

Административан центр: МагӀас
ГӀаланаш: Элдархан-ГӀала | Малхабек | Несара

Административан-мехкан йекъайалар:

ГӀалийн гуош: Элдархан-ГӀала | МагӀас | Малхабек | Несара

КӀошташ: ЖӀайрахьан | Малхабекан | Несаран | Соьлжан

АгӀонаш: Географи | ХӀост | Шатлакхан Илли | Истори | Бахархой | Административан-мехкан йекъайалар | Байракх

Хьост — «https://ce.ruwiki.ru/w/index.php?title=Несара&oldid=8712777»

[Глава-1] Цитатийн гӀалат: <ref> тег нийса йац; кху Глава тIетовжаран йоза йаздина дац

[2020AA-2] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (оьрс.). ТӀекхочу дата: 2020 шеран 24 апрель. Архивйина 2020 шеран 24 апрелехь

[3] Карасаев А.Т., Мациев А.Г. - Русско-чеченский словарь - 1978

[МО-4] Закон от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа» (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 27 сентябрь. Архивйина 2018 шеран 28 январехь

[_7fb35b3afb74e4bf-5] Поспелов, 2008, с. 303.

[6] Любин В.П., Бадер Н.С., Марковин В.Н. Первые местонахождения орудий каменного века в ЧИАССР // КСИА. Вып. 92. — 1962. — С. 121.

[7] Wayback Machine, 23.12.2008

[MoyGorod-8] ¹ ² Энциклопедия «Мой город» — Назрань (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2010 шеран 29 апрель. Архивйина 2010 шеран 10 июнехь

[_29816a78203ecbee-9] Картоев, 2019, с. 181.

[_cac2d9a041013d0f-10] Гаджиев, 2019, с. 171—179.

[11] Н. Д. Кодзоев. История Ингушетии (краткий очерк) (бил-боцу.). ТӀекхочу дата: 2011 шеран 16 март. Кху чуьра архивйина оригиналан 2011 шеран 2 сентябрехь

[12] Гриценко Н. П., Золотов В. А. Города Северо-Восточного Кавказа и производительные силы края. Ростов-на-Дону, 1984. С. 127

[1]

[2]

[4]

[5]

[7]

Мазалкера

БуритӀе

[12]

[8]