Кировск (Луганскан Халкъан Республика)
| ГӀала | |||||
| Кировск | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| укр. Голубівка укр. Голубівський рудник укр. Кіровськ оьрс. Кировск | |||||
 | |||||
|
|||||
| 48°38′15″ къ. ш. 38°38′36″ м. д.HGЯO | |||||
| Пачхьалкх |
 Росси |
||||
| Регион | Луганскан | ||||
| ГӀалин кхеташо | Кировскан гӀалин гуо | ||||
| Истори а, географи а | |||||
| Йиллина | 1764 | ||||
| Дуьххьара хьахор | 1764 | ||||
| Хьалхара цӀерш | Голубовка, рудник Голубовски, поселок Голубовка | ||||
| Майда | 34,96 км² | ||||
| Центран локхалла | 189 ± 0 метр | ||||
| Сахьтан аса | UTC+3 | ||||
| Бахархой | |||||
| Бахархой | 27 167[1] стаг (2019) | ||||
| Агломераци | Алчевскан-Стахановн | ||||
| Къаьмнийн хӀоттам | украинаш, оьрсий, гӀезалой, белорусаш | ||||
| Динан хӀоттам | Православи | ||||
| Идентификаторан терахьаш | |||||
| Телефонан код | +7 6446 | ||||
| Поштан индекс | 93889 | ||||
| Код ОКАТО | 43707000001 | ||||
| Номер в ГКГН | 0815473 | ||||
| Картин тӀехь | |||||
 
|
|||||
![Байракх[d]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA_%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%B3.jpg)
Ки́ровск — Луганскан Халкъан Республикин респуликин маьӀнийн гӀала[2].
Луганскан Халкъан Республикин а, Российн Федерацин а йукъахь 30.09.2022 шарахь бинчу бертаца билгалбоккху ЛХР мохк, оцу йукъахь Кировск гӀала а, Российн Федерацин керла субъект санна[3].
Украинин Ӏедало иза къуьйсу, цара иза лору Украинин Луганскан область.
Географин хьал
ГӀала лаьтта Лугань эркан тӀехь. Лулара нах беха меттигаш: гӀаланаш Первомайск (тӀекхетта йу) къилба-малхбузехь (Луганан лакхенашкахь) а, Ирмино а къилба-къилба-малхбузехь, Стаханов къилбехахь, посёлкаш Кринични къилба-малхбалехь, Тавричански, йарташ Весняни, Бердянка малхбалехь; посёлок Фрунзе а, Дачни а къилбаседа-малхбалехь, посёлок Голубовски а, Березовски йуьрт а къилбаседехь (йийий а Луганан лахенашкахь).
Климат
Кхузахь климат барамехь континенталан йу, аьхка йовха хуьлу, ткъа Ӏа барамехь-шийла хуьлу. Шеран уггаре а бовха бутт бу — июль (мангалан), уггаре а шийла — январь (кхолламан).
Истори
ГӀала йиллина 1764 шарахь Голубовка цӀе йолуш[4] оьрсийн эскаран полковнико, Сербера мухажиро Голуб Петра. Дуьххьарлера бахархой хилира Голуба Российн йуккъера кӀошташкара балийна гӀопаллера бахархой. 1830-гӀа шерашкахь меттигера ахархошна хаабелира латта тӀехула тӀулган кӀора, иза баккха болийра аттачу шахташ— «копанкаш» чохь (оцу хенахь лаьттан да хиллачу — П. Голубан тӀаьхьено — керла сан хьостан хӀумма а ца дира). Хьалхара кӀора бохкаран базар хилира Бахмутан туьха доккху меттиг.
1890-гӀа шерашкахь (чехка кхуьучу Российн къилбанан маьӀданийн промышленностан а, цӀерапоштнекъан транспортан а) Кировске кхечу махкара, алсама французийн а, бельгийн а, говзанчаш а баьхкира, инвестицеш а йолийра, уьш бахьнехь йира йаккхий шахтанаш эзарнаш белхалой а, керла гӀирс а болуш (хӀетте шахтерийн дахар чӀогӀа хала дисира). Белхалой, лакхара алапо тӀеозийна, богӀура Российн империн дуккха а губернешкара).
Голубовка йуьртан уллехь (иза хӀинци а йу, Кировск гӀалин дакъа а дац) кхоллайелла керла белхалойн посёлок — Рудник Голубовски.
1918-1920 шерашкахь гражданийн тӀом болуш Рудник Голубовскехь масийттаза Ӏедал хийцаделира, ткъа посёлкан экономика йуьйжира, кӀора баккхар сацийна а доццушехь.
Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом болучу хенахь 1942 шеран 12 июлехь посёлкан оккупаци йира немцойн эскарша, 1943 шеран 3 сентябрехь — мукъайаьккхина БАЦӀЭ 266-гӀа кхийсархойн дивизин дакъоша.
Голубовски рудник цӀе посёлко лелийна 1944 шо кхаччалц.
1944—1949 шерашкахь тӀом болуш хӀаллак йина шахташ тойина.
1944—1962 шерашкахь административан агӀора хьоьжуш хилла Голубовскан кӀоште санна Кадиевка гӀалин гергахь.
1962 шеран 30 декабрехь[5] 1944 шарахь кхоьллина Кадиевкин Голубовскан кӀоштах йира областан куьйгакӀелара гӀала Кировск йира (цунна цӀе йелира С. М. Кировн)[6]. Цу тӀе цунах дӀатуьйхира гӀтп Петроградо-Донецки а, Красногвардейски а[7].
1965 шеран 2 апрелехь долийна арахеца гӀалин газет[8].
1970 шеран хьолехь экономикин бух бара тӀулган кӀора баккхар, иштта кхузахь болх беш йуурган промышленностан предприятеш а, ламанан-транспортан техникум а[9].
1989 шеран январехь бахархойн барам бара 41 334 стаг[10], уггаре йоккха гӀалин предприяти йара пхьерийн завод[6].
1995 шеран майхь Украинин Министрийн кабинето чӀагӀбира приватизацех сацам гӀалахь йолчу АТП-10923, АТП-10966[11], пхерийн завод «Центрокуз», кечамбаран завод, арендан-махлелоран предприяти, кевнаш даран арахецар[12].
2016 шеран 12 майхь № 4086 йолу Украинин Лакхара Радин сацамца «декоммунизацин» политикин гуран чохь гӀалин цӀе хийцира Голубовка аьлла. Амма, де-факто гӀала Луганскан Халкъан Республикин тергонехь йу, тӀаккха меттигера Ӏедало къобал ца бира и сацам, фактехь Кировск тохарлера цӀерца йисина.
Демографи
2006 шарахь алсама бахархой украинаш (56,9 %) бара, оьрсий (40,7 %) бара[13], кхузахь беха иштта белорусаш, гӀезалой, кхин берш а; коьрта буьйцу мотт — оьрсийн бу; уггаре йаьржина конфесси — православи йу (приход йина Сийлахь Николайн килсин гуонаха).
ГӀалин кхеташо
Кировск гӀала йу Кировскан гӀалин кхеташонан йукъ, цуьнан куьйгакӀелахь 2 посёлок (Донецки, Червоногвардейски) йу.
Нах беха меттигаш
ХӀинца Луганскан Халкъан Респуликин Кировсан гӀалин кхеташонна буха йогӀу 5 нах беха меттиг:
- ГӀаланаш
- Кировск (27 167 ст.).
- ГӀалин тайпана посёлкаш
- Донецки (3 531 ст.), Червоногвардейски (1 338 ст.).
- Йуьртан тайпана посёлкаш
- Кринични, Тавричански.
2014 шеран 7 октябрехь Лакхара Радин № 1693-VII сацамца[14] Кировскан куьйгакӀелара Луганскан Халкъан Республикин Попаснин кӀошт чуьра арайаьккхина Новотошковски поселкан кхеташо (иза йисина украинин Ӏедало терго йечу агӀора) — оцу йукъахь гӀтп. Новотошковски.
Экономика
ГӀалин экономикин хьал — вон ду, хӀунда аьлча шахташ, бӀешарахь коьрта белхан меттиг хилла йолу, дӀакъевлина. Йаккхийчех, кӀора баккхарх хьакхайелла йоцучарех, йисина металлтодо завод «Центрокуз» а, тегаран фабрика а, цара лагӀйина арахецаран чухоамаш 1980-гӀа шерашца йуьстича. Йу кегийра а, йуккъера а предприятеш (коьртаниг махлелоран), цера а йац таро доккхаха долчу бахархойн декъанна болх латто. 25,5 эзар болхбан хьуьнар долчу кировхочух 2001 шарахь болх беш вара 3093 стаг промышленностехь, ткъа 2054 — бюджетан кхачонехь. Сов йолу долара хьуьнаралла.
Дешар а, оьздангалла а
Кировскан транспортан техникум, Кировскан говзаллин колледж, 3 йукъарадешаран ишкол, 1 дешаран-кхиоран комплекс (УКхК), гимнази украинин маттах хьоьху.
Болх беш йу гӀалин а, берийн а библиотека, историн-исбаьхьаллин музей, гӀалин радио, арадолу хӀора кӀиранан газет «Хаам хоуьйтург», интермаша — Кировск гӀалин Луганскан Халкъан Республикин администрацин ков а, сайт а (https://agklnr.su/ Архиван копи 2019 шеран 20 августехь дуьйна Интернетан архив#Проекташ).
Автостанци
ГӀалин автобусаш а, маршрутан таксиш а, гӀалин гуонахара автобусаш а.
Билгалдахарш
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.44
- ↑ Закон об административно-территориальном устройстве Луганской Народной Республики. Луганский Информационный Центр (2023 шеран 14 март).
- ↑ Договор между Российской Федерацией и Луганской Народной Республикой о принятии в Российскую Федерацию Луганской Народной Республикой и образовании в составе Российской Федерации нового субъекта от 30 сентября 2022 года (ратифицирован Федеральным законом от 4 октября 2022 года № 373-ФЗ, вступил в силу 5 октября 2022 года, письмо МИД России от 05.10.2022 № 19696/дп). Официальный интернет-портал правовой информации (2022 шеран 3 октябрь).
- ↑ Голубовка, село Екатеринославской губернии // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ Кировск // Советский энциклопедический словарь. редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. 4-е изд. М., «Советская энциклопедия», 1986. стр. 580
- ↑ 1 2 Кировск // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 1. М., «Советская энциклопедия», 1991. стр. 550
- ↑ Ведомости Верховного Совета СССР. № 8 (1147), 1963 г.
- ↑ № 2902. Рабочее слово // Летопись периодических и продолжающихся изданий СССР 1986—1990. Часть 2. Газеты. М., «Книжная палата», 1994. стр. 381
- ↑ Кировск // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 12. М., «Советская энциклопедия», 1973. стр. 188
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Постанова Кабінету міністрів України № 343а від 15 травня 1995 р. «Перелік об'єктів, що підлягають обов’язковій приватизації у 1995 році»
- ↑ Постанова Кабінету міністрів України № 343б від 15 травня 1995 р. «Перелік об'єктів, що підлягають обов’язковій приватизації у 1995 році»
- ↑ Дністрянський М. С. Етнополітична географія України. Львів: Літопис, 2006. С. 464.
- ↑ http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/1693-18 Страница закона на сайте Верховной Рады Украины
Хьажоргаш
Кировскан гӀалин гуонан нах беха меттигаш | |
|---|---|
| ГӀала | |
| Нах беха меттигаш | |
