Эвла

Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Эвла (маьӀнаш).
Орёлан губернера йуьрт, Клодт Михаил, 1864

Йуьрт — ахархой ховшу (цхьаьна эвланца) меттиг[1].

ЦӀе

Кочан йуьрт, Болгари

Дош «йуьрт» цхьа могӀа нах беха меттигийн цӀерийн йукъа йогӀу: ЧӀулга-Йурт, НогӀамирзин-Йурт.

Йуьртан нах беха меттигийн тайпанаш

Йуьртан нах беха меттигашна йукъа йоьлха, масала:

  • эвла — жима ахархойн йуьрт; XX бӀешарахь йуьрт эвланах къаьсташ эвлахь килса ца хилла, жима а хилла.
  • посёлок — йухьанца жима нах беха меттиг, кхоллайелла схьакъастарца коьрта нах бехачу меттигах.
  • гӀала — гӀалагӀазакхийн йуьрт.
  • кӀотар — жима нах беха меттиг, лаьтта цхьаьна, наггахь масийтта хӀусамех; къаьстина бахам болу ша лаьтта ахархойн керт.
  • кишлак — йуьртан нах беха меттиг, цхьацца мехкашкахь Ӏойла йа Ӏаьнан хӀусам.
  • кордон — стационарин (гуттаренна) йа хенан хьуьнан хойн йа заповедникийн хойн пункт.
  • кампонг — йукъара цӀе нах беха меттигийн ХӀиндонезин.

Росси

РФ субъеташкахула Российн йартийн барам

Россехь килс, цуо йира йуьртан билгало йоккха ахархойн меттиг килсанца йолу, иза бахаман а, административан а йукъ хилара луларчу эвланийнпогост, амма, йуьртах къаьсташ, погостехь дара мозгарийн хӀусамаш.

Сосновка йуьрт
ГӀезалойчоь, Кичкальня йурт

гарголаш долу килса хила йеза йа хьалха хилла хила йезайуьртан кхеташонан мохк хила беэара. Пачхьалкхан Ӏедалан меже йуьртахь йу Депутатийн кхеташо[1].

Советал тӀаьхьарчу муьрехь дукха эвланакахь, революцел хьалха килсаш ца хиллачу эвланашкахь уьш йан буьйлабера, оцу балхо эвланашна йуьртан статус йелла. Цхьацца йарташкахь килсанаш йохийна дӀайаьхнера советийн муьрехь. Цунах йуьрт олу шира иэсаца.

Статистика

1989 шарахь 162 231 хилла йуьртан меттиг[5], 2002 шарахь — 155 288[5], 2010 шарахь — 153 124[6].

Украина

Украинаш йуьрт олу муьлхха йуьртан меттигах[1].

ХӀокху заманан Украинехь ца йекъало йарташший, эвланашший.

1991 шеран 1 январехь Украинехь йара 28 844 йуьрт, 2001 шеран 5 декабрехь — 28 619Космач— 84,309 км².

Хьажа иштта

Билгалдахарш

  1. ↑ Большая советская энциклопедия.
  2. Паллас П. С. Путешествие по разным местам Российского государства. — СПб., 1788. — Часть 3, половина 1, предисловие. — С. IV.
  3. ↑ Значение слова «село» // Большой энциклопедический словарь. — 2000.
  4. Толковый словарь русского языка / Под ред. Д. Н. Ушакова. — М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1940. — Т. 4.
  5. ↑ Госкомстат России. ТӀекхочу дата: 2009 шеран 8 декабрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2012 шеран 21 мартехь
  6. Wayback Machine тӀехь // Госкомстат России. — Таблица 3.
  7. ↑ Скриптан гӀалат: Иштта модуль йац «citation/CS1».

Хьажоргаш