Соьлжа-ГӀалин пачхьалкхан мехкдаьттан техникин университет
| Соьлжа-ГӀалин пачхьалкхан мехкдаьттан техникин академикан М. Д. Миллионщиковн цӀарах университет (ЛПД ФПБДКх «акад. М. Д. Миллионщиковн цӀарах СПМТУ») | |
|---|---|
| Файл:Grozny Oil University.jpg | |
| Дацдар | ЛПД ФПБДКх «акад. М. Д. Миллионщиковн цӀарах СПМТУ» |
| Хьалхара цӀе | Соьлжа-ГӀалин пачхьалкхан мехкдаьттан институт |
| Кхоьллина шо | 1920 |
| Тайпа | Пачхьалкхан |
| Ректор | Минцаев Мохьмад Шавалун воӀ |
| Студенташ | 6500 |
| Докторш | 15 |
| Профессорш | 30 |
| Хьехархой | 550 |
| Лаьтта меттиг |
 Росси, Нохчийн Республика, Соьлжа-ГӀала |
| Юридически адрес | 364051, Нохчийн Республика, Соьлжа-ГӀала, Исаев пр., 100 |
| Сайт | http://www.gstou.ru/ |
| СовгӀаташ |
 |
 Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь | |
Со́ьлжа-ГӀа́лин пачхьа́лкхан мехкда́ьттан те́хникин акаде́микан М. Д. Ми́ллионщиковн цӀара́х униве́рситет — 1920 шарахь лакхара дешаран меттиг. Къинхьегаман ЦӀечу Байракхан орденца. Хьалхара цӀе — Соьлжа-ГӀалин пачхьалкхан мехкдаьттан институт. Лаьтта Соьлжа-ГӀалахь (Нохчийчоь).
Институт — мехкан мехкдаьтгазан профилан ширачех лдм ю, цигахь дешна РӀА академикаш С. Н. Хаджиевс, мехкан мехкдаьттан а, газан а комплексан лакхара куьйгалхоша.
Институт йукъахь 1 факультет а, 5 институт а ю.
Истори
Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттан институт кхоьллина ССРС Лакхара Кхеташонан президиуман Омарца, аьттонца мехкдаьттан промышленностан кадраш кечдарна, Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттан институтана совгӀат дира Къинхьегаман ЦӀен Байракхан орденца[2].
Социалистийн Къинхьегаман Турпалхочун, ССРС Ӏилманийн Академин баккъала волчу декашхочун, ССРС ӀА вице-пpeзидентан, РСФСР Лакхара Кхеташонан председателан, Советийн Пагуошан комитетан председателан, Ленинан а, шозза Сталинан а совгӀатийн лауреатан М. Д. Миллионщиковн цӀе.
1980-гӀа шераш юккъе доьдуш институтан Ӏилманан-хьехархойн а, материалан-техникин потенциало таро лора мехкдаьтгазан технологин циклан массо а говзаллашца кечам бан. Лакхарчу дешаран меттигехь кхоллало, вайн махкахь хилла а ца Ӏаш, дозанал арахьа евза, шайн Ӏилманан ишколаш. Институтан Ӏилманчаша бух тӀера кечамаш бора мехкдаьтгазан геологин а, геофизикин а, буру тохаран а, мехкдаьттанан, газан буру тохаран а, мехкдаьтта тодаран а, нефтехимин а, йовхонан физикин а, гӀилошъяран а областехь.
Шен исторехь Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттанан институто мехкан халкъан бахаман тайп-тайпанчу отраслашна кечвина 50 эзар сов говзанча. Царна йукъахь пхиъ Социалистийн къинхьегаман Турпалхо, ССРС мехкдаьттахимин а, мехкдаьттатодаран а промышленностан министраш (В. С. Федоров а, С. Н. Хаджиев а), мехкдаьттанан промышленностан министраш (Н. А. Мальцев а, Л. Д. Чурилов а), РСФСР геологин министр Д. Л. Федоров, ССРС уггаре йоккха «ГлавТюменьнефтегаз» главкан хьаькам В. И. Муравленко, ССРС ӀА а, РӀА а академикаш М. Д. Миллионщиков, А. А. Дородницын, С. Н. Хаджиев, УССР ӀА В. А. Сельский, ССРС Министрийн Кхеташонан Ленинан, Сталинан, Пачхьалкхан совгӀатийн лауреаташ. Тахана Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттанан институтехь дешна студенташ коьртехь бу яккхий предприятийн, акционерийн а, кхин а компанешна. Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттанан институтехь дешнарш ган тарло ССРС хиллачу хӀора мехкдаьтгазан регионехь.
Институт тахана
Тахана институтан материалан-техникин базан бехкамашна а, дешаран корпусан процессан стандарташна а, жоп луш ю, чохь лингафонан кабинеташ а, компьютеран классаш а, хӀокху заманан дешаран лаборатореш а ю. Институтан массо а факультеташкахь болхбеш ю 30 лаборатори, 15 компьютеран классаш. 2006 шарахь дуьйна болх беш ю хаамийн-лараран центр. ЛДМ чура зорба тохар леладо институтан арахецараллин-полиграфин центро. № 1 йолу институтан корпус тӀетесна Интермашин глобалан машин, цунна тӀекхочийла ду кхиинчу локалан машин чухула институтера муьлххачу компьютер тӀера. Институтан библиотека жайнаш Ӏалашдаран а, дӀадаларан а оьшучу техникин гӀирсаш болуш ю. Тахана институтан йукъара жайнин фонд ю 250 000 гергга экземпляр.
Лакхара дешаран меттигера дешаран процесс дӀахьо 550 гергга хьехархочо, царна йукъахь ву 15 Ӏилманийн доктор, 70 Ӏилманийн кандидат, 30 профессор, 75 доцент. Институтан 37 кафедрех 22 арахоьцу 32 говзаллин говзанчаш. Институтехь доьшу 6500 гергга студенто, царна йукъахь 3500 сов дуьхьала болчу кепара Ӏамор. ТӀаьхьарчу пхеа шарахь институто арахецна 3000 сов говзанча, царех 150 стаганна делла тӀех дика дешаран дипломаш.
Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттанан институтан бух тӀехь ойла ю кхолла шена чу юьхьанцара а, юккъера а, лдм тӀаьхьара а говзаллин дешар догӀу техникин университетан комплекс.
2000-гӀа шерашкахь йина чекхъяьккхина студентийн йукъара бахаран гӀишло, СПМИ Роиийн Турпалхочун Кадыров Рамзанан цӀарах спортан гӀала.
1990-гӀа шерашкахь Нохчийчуьра арабаьлла берриг аьлча санна институтан хьехархойн хӀоттам, дукхаха болу институтан хьехархой а, студенташ а байна я белла Нохчийчуьра тӀеман заманахьйохийра федералан авиацис 1995 шеран январехь-февралехь.
Федералан Ӏалашонан программица 2007 шарахь тоян йолийна институтан гӀишлойн комплекс. 2012 шарахь Хрущёвн майданахь дӀайиллина СПМТУ керла корпус.
Кафедраш а, церан куьйгалхой а
- Мехкдаьтта а, газ а йолу меттигаш таяран а, лелоран а кафедра. 36 шарахь сов кафедран куьйгаллехь вара Гужов Александр Иванович.
- Автоматизацин а, урхаллин а кафедра. Кафедрин куьйгалла до техникин Ӏилманийн докторо Минцаев Мохьмада Шавалун воӀа.
- Философин кафедра — Кафедран куьйгалхо — профессор, философин Ӏилманийн доктор Нанаева Барет Балаудин йоӀ.
- Теоретикин механикин кафедра. 1934—1939 а, 1941—1944 шерашкахь кафедрин куьйгалла дира Щелкачёв, Владимир Николаевича (1907—2005) — лаьттан бухара гидродинамикин областера российн Ӏилманча, техникин Ӏилманан доктор, профессор, ССРС Пачхьалкхан совгӀатан лауреат.
СПМТУ факультеташ а, институташ а
- Прикладни а, хаамийн а технологийн институт;
- Мехкдаьттанан а, газан а институт;
- Энергетикин институт
- Экономикин а, бакъонан а институт;
- Кадрийн квалификаци айаран а, юха кечам баран а институт;
- ГӀишлошъяран а, архитектурин а, дизайнан а институт;
- Юккъера говзаллин дешаран факультет.
СовгӀаташ
Къинхьегаман ЦӀен Байракхан орденца. РСФСР Лакхара кхеташоно совгӀат дира Президиуман Грамотица.
Филателехь
ССРСехь арахецна Соьлжа-ГӀалин мехкдаьттанан институтан сурт долу шиъ исбаьхьаллин марканаш летийна конверт[4].
Билгалдахарш
- ↑ Грозненский нефтяной институт
- ↑ Статьи в журнале. www.oil-industry.net. ТӀекхочу дата: 2020 шеран 20 июнь.
- Российская академия наук, 15.11.2005: «В 1990-х годах Чечню покинула огромная часть профессорско-преподавательского состава. Многие сотрудники, преподаватели и студенты института погибли или пропали без вести».
- Каталог почтовых марок СССР. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 12 февраль.
Хьажоргаш
- Официальный сайт ФГБОУ ВПО «Грозненский государственный нефтяной технический университет имени академика М. Д. Миллионщикова»
- Неофициальный форум Грозненского нефтяного института им. ак. М. Д. Миллионщикова
- Сайт студентов ГГНИ
- Сайт созданный выпускниками ГНИ об институте и родном городе
- Гужов А. И., Джафаров К. И., Симонянц Л. Е. 70 лет Грозненскому нефтяному институту //Нефтяное хозяйство. − 1999. — № 6. — С.60 — 62.[1]
- Керимов И.А., Лебедев М.А. Академик М.Д. Миллионщиков и Грозненский нефтяной институт в воспоминаниях и документах // Вестник Академии наук Чеченской Республики. — 2020. — № 3 (50). — С. 43–53. DOI: 10.25744/vestnik.2020.50.3.007.