Макка
| ГӀала | |||
| Макка | |||
|---|---|---|---|
| مكة | |||
 | |||
|
|||
| 21°25′21″ къ. ш. 39°49′34″ м. д.HGЯO | |||
| Пачхьалкх |
 СаӀудийн Ӏаьрбийчоь |
||
| Корта | Халид аль-Файсал Аль СаӀуд | ||
| Истори а, географи а | |||
| Майда | 400 км² | ||
| Центран локхалла | 277 ± 1 метр | ||
| Сахьтан аса | UTC+3 | ||
| Бахархой | |||
| Бахархой | 1 700 000 стаг (2007) | ||
| Луьсталла | 4200 стаг/км² | ||
| Идентификаторан терахьаш | |||
| Телефонан код | +3 | ||
|
|
|||
| holymakkah.gov.sa (Ӏаьр.) | |||
| Картин тӀехь | |||
 |
|||
Макка (Ӏаьр. مكة المكرمة — Сий долу Макка) — СаӀудийн Ӏаьрбийчоьнан малхбузера гӀала ю, иза ю ЦӀен хӀордан 100 км. Бусалба наха зиярт даран центр ю иза (хьажа Хьаьж). Бусалба боцчунна Маккин чу бахка магош дац.
Макка — бусалбанийн сийлахь-еза гӀала ю. 630-чу шарахь бусалба наха Мухьаммад пайхамар (ﷺ) куьйгалла а деш Маккин чу баьхкина, цхьа а тӀом боцуш, бахархоша ислам дин тӀеийцира. Макка шен КаӀбатца динан центр хилла, а бусалба наха КаӀбатан тӀе а боьрзий ламаз до, миччахьа велахь а.
Маккин гӀалин юккъехь ду коьрта а, дуьненахь доккха а маьждиг Аль-Хьарам (Хьехаман, Доккха), чоьхьара кертахь дӀахӀоттийна ду исламан коьрта деза — КаӀбат (я ХьаьжцӀа).
2011-чу шарахь Маккахь юьйгӀина дуьненахь уггаре йоккха стигал-бохьан Абраджуль Байт олу комплекс ю, дуьненахь кхоалгӀа Пачахьан йоккха бӀов ю иза, цуьнца дуьненахь уггаре доккха сахьт а ду.
Маккин метрополитен.
Маккахь зияртхой дукха хуьлчу муьрехь кест-кеста тӀеттӀатаӀар хуьлу, цӀерш а, кхин йолу чевнаш хиллачаьрца а, беллачаьрца а инциденташ а хуьлу. Иштта, 1990-чу шарахь Маккина а, Минан а юкъахь 1,5 эзар гергга зияртхой белла.
Географи
Макка хӀордан сизца 227 метр лакхахь ю, герггарчу хьесапехь 80 километрашца ю ЦӀен хӀорд йистах[1]. Юккъера Макка лаьмнашна юкъахь йолчу учехь ю, «Маккин Ӏин» олий сих-сиха цӀе йоккхуш йолу. Областо латтош ю Аль ТанӀим тогӀи а, Бакка тоги а, Абкар тогӀи а[2][3].
Шираллехь Маккахь хилла цхьадолу хин хьосташ, царех цхьа гӀу хилла Замзам олуш хи а долуш. Иштта Ӏайн Зубайда олуш шовда а хилла. Оцу шовдан хьосташ ду Джабаль СаӀад а, Джабаль Кабкаб а лаьмнаш. Лаьтта бухара тотолашца даьккхина хилла и хи. КхоалгӀа хьост догӀан хи хилла, гӀеххьа Ӏаьмнашца а, гӀунашца а гулдина долу. Йочанин къоьлле хьаьжна а ца Ӏаш, ширчу хенахь дуьйна хи тӀедаларан кхерамаш хилла.
Демографи
ГӀалин бахархойн дукхаллин динамика:
| Шо | 1965 | 1979 | 2003 | 2007 |
| Бахархой (эзар адам) | 185 | 367 | 1541,8 | 1700,0 |
Истори
Ӏаьрбаша цунах наггахь Баккат олуш хилла. Маккахь дуьххьара ваха хиинарг Адам пайхамар وصلة= а, цуьнан зуда Хьава а хилла. Цигахь вина хилла Шис пайхамар وصلة=. Шис шен дахар мел ду Маккахь Ӏийна. Маккина гена йоцчу хьехахь дӀавоьллина ву иза[4].
Макка а, Мадинате а бахар керста нахана дихкина ду. Къайлах ваха гӀоьртинчун корта боккху. Макка - Ӏаьржачу лаьмнаша екъна йоккха гӀала ю. Кхузахь Къурайшин тайпанах волчу ӀабдуллахӀан а, Мадинатара схьаялар хиллачу Аминатан а доьзалехь 570-чу шарахь Мухьаммад вина. Кху Маккара дӀа эмкалийн къепалца меха оьхуш хилла иза Йемене а, Шеме а, Мисаре а, Байтулкъуддасе (Иерусалиме) а. Хьалдолуш йолу Хадижат ялийначултӀаьхьа, совдегаралла а дитина, Маккина тӀехула схьагучу лома тӀехь холбатахь Ӏийна Мухьаммад, Далла тӀе ойла а ерзийна. 610-чу шарахь, цуьнан шовзткъа шо долуш, циггахь АллахӀ-делера омра кхаьчна цуьнга, дин кхайкхаде, аьлла. ТӀулгах дина зезаг санна, стаг цецвоккхуш, хаза ду ХьаьжцӀа. Юккъехь лаьтташ ю, массо а агӀор шена тӀебирзина ламазаш деш йолу КаӀбат. Цуьнан пена чубиллина бу АллахӀ-дала ялсамани чуьра баийтина болу Ӏаьржа тӀулг. Хьалха-м иза шура санна, кӀайн хилла боху, тӀаьхьо адамийн къинош дӀахуьйдина, кӀора санна, Ӏаржбелла. Мичча хена вахча а, оцу КаӀбатан гонаш дохуш эзарнаш хьаьжой хуьлу: Америкера, Африкера, Азера, Европера, Австралера а. Исс момсар йолчу маьждиг чу а, цунна гонах а ламазана дӀахӀутту 300-500 эзар стаг. КаӀбат лаьттачу маьждиган майданахь йистехьуо лаьтта буха воьссича, Замзам хи ду. Цхьана хенахь кхузахь кӀорга Ӏин хилла.
Сафа лам тӀера Марват лома тӀе дӀа а, юха схьа а ворхӀазза вахар.
Климат
Маккан климат — иза дуьненахь уггаре йовха меттигех цхьаъ ю. Юьззина минимум +10 °C, а юьззина тӀех йовха максимум +51,4 °C, ишттачу хьолехь ю. ГӀалахь шера-юккъера температура +30,7 °C иштта ю.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Маьждиган сурт
Билгалдахарш
- ↑ Islamic World, p. 13
- ↑ «Makka — The pre-Islamic and early Islamic periods», Encyclopaedia of Islam
- ↑ «Makka — The Modern City», Encyclopaedia of Islam
- ↑ http://islamist.ru/%D0%BC%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0/
 | ||
