Алёшки

46°37′ къ. ш. 32°43′ м. д.HGЯO
Хӏара йаззам РУВИКИ чуьра бу — маьрша энциклопеди
ГӀала
Алёшки
оьрс. Алешки
Центральна площа Олешків.jpg
46°37′ къ. ш. 32°43′ м. д.HGЯO
Пачхьалкх  Росси
Регион Херсонан область
Муниципалан кӀошт Алешкин
Истори а, географи а
Йиллина 1711
Дуьххьара хьахор 1084
Хьалхара цӀерш 1928 кхаччалц — Алешки
2016 кхаччалц — Цюрупинск
Майда 60,5 км²
Центран локхалла 9 метр
Сахьтан аса UTC+3
Бахархой
Бахархой 24 639 стаг (2019)
Луьсталла 407.67 стаг/км²
Къаьмнийн хӀоттам украинаш (72%), оьрсий (22%) (2001)
Идентификаторан терахьаш
Поштан индекс 75100

khogov.ru/aleshkovski-municipalni-okrug//
Картин тӀехь
Алёшки картин тӀехь
Алёшки
Алёшки картин тӀехь
Алёшки

Алéшки (1711—1802 шерашкахь — Днепрóвск[1][2][3][4], 1802—1928 годах — Алёшки, 1928—1938 шерашкахь — Цюрýпински[5], 1938—2016 шерашкахь — Цюрýпинск) — Российн Федерацин Херсонан областан гӀала. Алешкин кӀоштан административан йукъ.

Херсонан областан а, Российн Федерацин а йукъара 30.09.2022 шарахь бина берто билгала йоккху область, Алешки гӀалица, Российн Федерацин керла субъект санна[6].


Алешкин кӀоштан административан йукъ йу[7], иштта цӀе йолчу муниципалан гуонан а[8].

Лаьтта Днепран аьрру берда тӀехь. ГӀалин цӀаро цӀе йелла Алешкин гӀамаршна[9] — Днепран хикхочехь йолу гӀамарийн майдана, иза сетта гӀалин гуонах.

Географи

[нисйе | нисйе]

Алешки лаьтта Херсонан областан малхбузехь, оластан йукъанна 5 км генахь. Иза жима гӀала йу, йахйелла къилба-малхбузехьара къилбаседа-малхбалехьа 7,5 км, къилба-малхбалехьара къилбаседа-малхбузе — 4 км, ткъа периметрехь — 27 км; Т-кепара хатӀ ду.

ХӀордан тӀегӀанна тӀехулара йуккъера локхалла йу 6 м. Алешки Херсонан гӀала-спутник йу, цуьнца уьйр йолуш а йу.

Алешки гӀалин йукъа йолхара микрокӀошташ: Жилпосёлок, Аметист, Хуторище, Слободка, Олимпийски, Полевой (Чремшина), Винрассадник.

ГӀалин малхбалехьа йу Алешкин гӀамарш, хӀинца цхьана декъехь нах хевшина. Алешкин малхбузехьа доьду Конка эрк, жима эрк ду цунна 4 км генахь Днепрна параллельно догӀу, Кардашински айма чу доьду, тӀаккха Днепран айман, Ӏаьржа хӀорда чу а доьду. И хи Днепран плавнеш йукъадогӀуш ду, шен дельтехь Днепран коьрта гаьннаш ду.

Климат

[нисйе | нисйе]

Климат оцу меттигехь барамера континентан йу, йекъа йу. ГӀалин йочанийн йуккъера шеран барам 425—450 мм гергга бу. Уггаре уллера метеорологин станци лаьтта Херсонехь. Январан йуккъера температура йу −2,5 °С, оцу муьрехь хьоькху малхбалера мехаш. Июлехь йуккъера хӀаваан температура йу +27 °С гергга; хьобкху алсама къилбаседа мехаш, дехьадовлу къилба-малхбузен агӀор. Абсолютан максимум йу +46 °С, абсолютан минимум — −31 °С гергга.

Бахархой

[нисйе | нисйе]
Бахархойн дукхалла
2019
24 639

Инарлин план

[нисйе | нисйе]

2008 шеран 17 октябрехь Киевн институтан «Дипромистон» белхалоша йеира Алешки гӀала кхиоран Инарлин план 2031 шо кхаччалц. Цуьнца:

Дендропарк
  • Алешкин тӀе гӀалин йистера йарташ тохар: Саги-1, Саги-2, Винрассадник, Нечаево, Цюрупинск гӀала (ТогӀи).
  • ГӀалин майда шорйар 2017 гектарера 2249,8 гектар кхаччалц.
  • Чайка эркан тӀехула гӀашлойн тӀай диллар.
  • Чайка эркан агӀор гӀалин йукъ кхиор а, гӀалойн некъаш кхиор а.
  • 4-гӀа а, 5-гӀа микрокӀоштийн гӀишлошйар (дуккха а гӀаттанаш йолу гӀишлош а, коттеджаш а), гӀишлошйаран чухоам тӀекхетар 380—390 эзар. м².

Спорт

[нисйе | нисйе]

ГӀалахь йу йезархойн футболан клуб, «Динамо», иза ловзу чемпионатехь а, Херсонан областан кедехь а, ткъа иштта стадион «Старт». Клуб цкъа а ца хилла регионан чемпион, амма цкъа регионан кубок йаьккхина (1999 шарахь).

Билгалдахарш

[нисйе | нисйе]
  1. Герб Алешек (heraldicum.ru)
  2. Автор статьи. Алешки // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  3. Цюрупинск // Словарь современных географических названий
  4. Алёшки: Собор Введения во храм Пресвятой Богородицы. (sobory.ru)
  5. Постанова ЦВК СРСР № 542 від 7 вересня 1928 Про перейменування селища «Алешки» Херсонської округи УСРР на селище «Цюрупинське»(укр.)
  6. Договор между Российской Федерацией и Херсонской областью о принятии в Российскую Федерацию Херсонской области и образовании в составе Российской Федерации нового субъекта от 30 сентября 2022 года (ратифицирован Федеральным законом от 4 октября 2022 года № 375-ФЗ, вступил в силу 5 октября 2022 года, письмо МИД России от 05.10.2022 № 19696/дп). Официальный интернет-портал правовой информации (2022 шеран 3 октябрь).
  7. Указ временно исполняющего обязанности губернатора Херсонской области № 52/1-у от 27 марта 2023 года «Об административно-территориальном устройстве Херсонской области»
  8. Указ временно исполняющего обязанности губернатора Херсонской области № 54-у от 29 марта 2023 года «Об образовании городских округов и муниципальных округов на территории Херсонской области»
  9. Боднарский М. С. Словарь географических названий Архиван копи 2014 шеран 21 августехь дуьйна Интернетан архив#Проекташ / Под ред. В. П. Тихомирова. 2−е изд. — М.: Учпедгиз, 1958.

Ссылки

[нисйе | нисйе]
  • Алешки // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Material Nr 1574, время с 11:18:51. На кадрах в 11:19:17 на лодке видно обозначение Aleschki // Немецкая кинохроника второй мировой войны