1659 шо

Шераш
	1655 · 1656 · 1657 · 1661 · 1662 · 1663
Итта шераш
	1630‑гӀа · 1640‑гӀа — 1650‑гӀа — 1660‑гӀа · 1670‑гӀа
БӀешераш
	XVI бӀешо — XVII бӀешо — XVIII бӀешо

II эзар шо

XV бӀешо — XVI бӀешо — XVII бӀешо — XVIII бӀешо — XIX бӀешо

1590‑гӀа	1590	1591	1592	1593	1594	1595	1596	1597	1598	1599

1600‑гӀа	1600	1601	1602	1603	1604	1605	1606	1607	1608	1609
1610‑гӀа	1610	1611	1612	1613	1614	1615	1616	1617	1618	1619
1620‑гӀа	1620	1621	1622	1623	1624	1625	1626	1627	1628	1629
1630‑гӀа	1630	1631	1632	1633	1634	1635	1636	1637	1638	1639
1640‑гӀа	1640	1641	1642	1643	1644	1645	1646	1647	1648	1649
1650‑гӀа	1650	1651	1652	1653	1654	1655	1656	1657	1658	1659
1660‑гӀа	1660	1661	1662	1663	1664	1665	1666	1667	1668	1669
1670‑гӀа	1670	1671	1672	1673	1674	1675	1676	1677	1678	1679
1680‑гӀа	1680	1681	1682	1683	1684	1685	1686	1687	1688	1689
1690‑гӀа	1690	1691	1692	1693	1694	1695	1696	1697	1698	1699

1700‑гӀа	1700	1701	1702	1703	1704	1705	1706	1707	1708	1709

Хронологин таблица

**1659 шо кхечу рузманашкахь**
Григорианан рузма	1659 MDCLIX
Юлианан рузма	11 январехь дуьйна)
византийн эрица	7167—7168 (11 сентябрехь дуьйна)
Рум йиллинчара дӀа	2411—2412 (1 майхь дуьйна)
Жуьгтийн рузма	5419—5420 ה'תי"ט — ה'ת"ך
Исламан рузма	1069—1070
Шираэрмалойн рузма	4151—4152 (11 августехь)
Эрмалойн килсан рузма	1108 ԹՎ ՌՃԸ
Цийн рузма	4355—4356 戊戌 — 己亥 можа жӀаьла — можа хьакха
Эфиопийн рузма	1651 — 1652
ШирахӀиндин рузма
- Викрам-самват	1715—1716
- Шака самват	1581—1582
- Кали-юга	4760—4761
Иранан рузма	1037—1038
Буддийн рузма	2202

1659 (эзар йалх бӀе шовзткъе итт уьссалгӀа) шо Кхаарахь. Иза 2 эзарлагӀа шерашкахь, 59 шо 1650-гӀа шерийн.

Хиламаш

Истори

БӀаьсте — Кромвель Ричард девне велира эскаран гӀеранца, цуьнан дийзира протектор дарж дита. Масех правительство хийцаелира. Шо чекхдолуш Монк, Лондонехьа вахара.
8 июль — Конотопан тӀом. Трубецкойн бӀаьчаллехь долу оьрсийн эскар ийшира Мохьмад-Гирей ханан а, Выговский гетманан а эскарал.
Швецин эскарша гуо лаьцна Копенгагенан. Голландин флотан толам хилла хидоькъенашкахь.
7 ноябрь — Куьг таӀийна Пиренейн машаран. Чекхбаьлла Францин Испаница болу тӀом (болабелла 1635 Ткъеитт шеран тӀеман 1618—1648 дакъа санна, кхин дӀабаьхьна Вестфалан машар 1648 бинчул тӀаьхьа).
- Куьг таӀийна 7 ноябрехь Мазаринис (Франци) а, дон Луис де Ароса а (Испанин хьалхара министр).
- Бартаца, Испанис дӀалора Францин цхьа могӀа Испанин Нидерландашкара мехкаш (Артуан доккхаха долу дакъа, Фландрин дакъа, кхин а), пиренейн дозанехь (Руссильон, Конфлан; шина пачхьалкхан йукъара керла доза хила дезара Пиренейш); чӀагӀйора Францин бакъонаш Наваррина; Францис мукъадоккхура шеш дӀалаьцна я Каталонин дакъа, цхьайолу Франш-Контехь йолу Нидерландин гӀопаш, дитира Испаница тӀом бечу Португалин гӀо.
- Пиренейн машарца французийн паччахьо Людовик XIV-гӀачо ялон йезара испанин инфанта Мария Терезия, цунна 500 эз. дешийн экю делира марен совгӀатна, нагахь шен хенна Испанис и ахча такхахь, Испанин тажан когаметта хилар дитахь (ша а, шен тӀаьхьенаша а). ТӀемо гӀелйина Испанис ахча ца такхаро Францин дийзира ГабсбурггӀеран испанин латтанаш а, испанин Ӏарш а. Пиренейн машаро Малхбуза Европера Испанин гегемони дӀаелира Францин.
Хорватийн а, мажарийн а ахархойг гӀаттам охьатаӀийна Загребан кӀоштахь.
Тороцкохь (Трансильвани) ломан белхалой карзахбийлар.
Валахин коьрта шахьар хуьлу Бухарест.
Речь Посполитехь тӀом карлабалар. Оьрсийн эскарша йитира Минск, Борисов, Могилев.
Аьтту бердан Украинера коьртехь Богун волу полякашна дуьхьала гӀаттам.
Чжэн Чэнгунан флот Янцзы чухула хьалаяхана. Цуо охьааьтта, бухаяхийтина маньчжурийн флот. Амма Нанкинехь маньчжураша онда чӀагӀо йира.

Ӏилма, техника, технологи

Гюйгенс Христиана (1629—1695) зорбатоьхна трактат «Сатурнан система», цунна чохь цхьаьнатуьйхира планетан тергонаш, планетан спутник (Титан) дӀаеллар (1655), цуьнан хьовзаран мур билгалбаккхар, цхьанхьа цунна тӀетаьӀна а боцуш, эклиптикехь таьӀна а болуш Сатурнан гуонаха буткъа хӀоз хиларан факт.