Ортодоксан керсталла
Ортодоксан керсталла я Ортодокс-дин (желтойн маттер схьадеъна ὀρθοδοξία дош ду[1]; нохчийн матте гочдича «бакъ долу хастамбар» бохург ду; историн маьӀница «нийса ойла»)- керстачу динан коьртачарех а, ширачу боламах цхьаъ ду. Ортодоксийн керста дин кхолладелла хьалхарчу эзар шарчохь Византехь, ворхӀачу Дерригдуьненан килсийн муьрехь[2]. Керстанан боламийн дукхаллехь 3-гӀа меттиг ю цуьнан, кхо бӀе (300) миллион стаг ву ортодоксан ийманехь[3]. Цулла дукха тешарш бу католицизмехь (1,25 миллиард) а, протестантизмехь (800 млн) а.
Дукхачу хенахь дуьйна Малхбузера Килсан а, Руман империн Малхбалера Килсаш юккъахь а херо яра. Цуьнан бахьан дара килсаш юккъахь динан къовсамаш хилар а, руман епископш Малхбалера килсаш шай долалле яккха гӀертар а. Ткъа цу херонан жамӀ дара 1056 шарахь хилачу Килсийн екъар.
Сийлахь-йоккха екъар хилачу тӀаьхьа Ортодоксийн килсаш юккъахь хьалхара меттиг бу Керлачу Руман-Константинополан епископин кафедран. Ткъа екъар хилале Дерригдуьненан килсан бакъонца хьалхара меттиг Риман кафедран бара[4][5].
Ортодокс-дин — Делан Йозанашкахь дӀаяздина долу бакъ апосталийн тешар ду, иштта иза Ортодоксийн килсан дин ду. Ткъа цуьнан маьӀна ду- юккъахь евхаристин зӀе йолу хьукмаллица шайн лаамехь йолу автокефалин меттигерчу килсийн юкъарло.
Ортодоксан килсо къобалйо Никейн-Константинополан тешаран билгало. Иштта декъалбо Дерригдуьненан килсийн ворхӀ сацам. Ткъа ша къастайо Ӏийсас бухбиллина а, иза куьйгалхо волуш а цхьаъ бен йоцу килс санна[6][7][8].
Ортодокс-дин таханлерачу дийнахь цхьайолчу пачхьалкхашкахь коьрта дин ду, царна юкъахь- Оьрсийчоь а, Балканийн axгӀайpeнан дакъа а (Желтойчоь а, Серби а, Болгари а, Румыни а, Къилбаседа Македони а, Ӏаьржаламанчоь а), Украина, Белорусь а, Молдави а, Гуьржийчоь а, Кипр а[9].
Хьостанаш
- Аверинцев С. С. Православие // Новая философская энциклопедия / Ин-т философии РАН; Нац. обществ.-науч. фонд; Предс. научно-ред. совета В. С. Стёпин, заместители предс.: А. А. Гусейнов, Г. Ю. Семигин, уч. секр. А. П. Огурцов. — 2-е изд., испр. и допол. — М.: Мысль, 2010. — ISBN 978-5-244-01115-9.
- Meyendorff J. Eastern Orthodoxy (инг.). Encyclopædia Britannica Online. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 23 май.
- Encyclopedia of Global Religion (https://books.google.com/books?id=B105DQAAQBAJ&pg=PA319#v=onepage&q&f=false), vol. 1, Los Angeles: SAGE Publications, p. 319, <https://books.google.com/books?id=B105DQAAQBAJ&pg=PA319#v=onepage&q&f=false>
- ↑ Позиция Московского Патриархата по вопросу о первенстве во Вселенской Церкви. patriarchia.ru
- ↑ Роберсон Р. Восточные Христианские Церкви. III. Православная Церковь.
- Филарет (Дроздов). О девятом члене Символа веры. // Пространный Православный Катехизис Православной Кафолической Восточной Церкви.
- Иларион (Алфеев). Раннее христианство. Христос — основатель Церкви. // Православие : В 2 т. — М.: Сретенский монастырь, 2009. — 1840 с. — ISBN 978-5-7533-0502-2.
- Wayback Machine // «Основные принципы отношения к инославию» — документ, принятый Юбилейным Архиерейским Собором РПЦ МП 2000 года.
- Wayback Machine. Pew Research Center.