Андропов, Юрий Владимирович
Андропов Юрий Владимирович | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
оьрс. Юрий Владимирович Андропов | |||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Брежнев Леонид | ||||||
Когаметтаниг | Черненко Константин | ||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Кузнецов Василий (д. кх.) | ||||||
Когаметтаниг | Кузнецов Василий (д. кх.) Черненко Константин |
||||||
|
|||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Семичастный Владимир | ||||||
Когаметтаниг | Федорчук Виталий | ||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | дарж йукъадаьккхина | ||||||
Когаметтаниг | Катушев Константин | ||||||
|
|||||||
Хьалха хилларг | Суслов Михаил Черненко Константин (д. кх.) |
||||||
Когаметтаниг | Черненко Константин | ||||||
|
|||||||
Дин | атеизм | ||||||
Вина терахь | 1914 шеран 2 (15) июнь | ||||||
Вина меттиг | Нагутски станцехьСтаврополан губерни, Российн импери | ||||||
Кхелхина терахь | 1984 шеран 9 февраль (69 шо) | ||||||
Кхелхина меттиг | Москох, РСФСР, ССРС | ||||||
ДӀавоьллина | Кремлан пенан уллера некрополь | ||||||
Да | Андропов Владимир Константинович (ненан майра, ? — 1919) | ||||||
Нана | Флекенштейн Евгения Карловна (? — 1927) | ||||||
Зуда |
1) Енгалычева Нина Ивановна (1914—1994) 2) Андропова (Лебедева) Татьяна Филипповна (1917—1991) |
||||||
Бераш |
хьалхарчу зудчо бина йоӀ: Евгения (1936-2018), кӀант: Владимир (1940—1975), шолгӀачу зудчо бина кӀант: Игорь (1941—2006), йоӀ: Ирина (йина 1947). |
||||||
Парти | ЕКП(б) / ССКП (1939 шарахь, 1937 шарахь дуьйна кандидат) | ||||||
Дешар |
Рыбинскан эркан техникум, ЕКП(б) ЦК Лакхара партин ишкол, Карелийн-Финнийн пачхьалкхан университет |
||||||
Динлелор | динехь вацара (атеист) | ||||||
Автограф | |||||||
СовгӀаташ | |||||||
Пачхьалкх | ССРС | ||||||
Эскаран тайпа | ССРС Пачхьалкхан кхерамзаллин комитет | ||||||
ЦӀе | эскаран инарла | ||||||
Буьйр дар | ССРС Пачхьалкхан кхерамзаллин комитет | ||||||
Латар | |||||||
Медиафайлаш РУВИКИ.Медиа чохь |
Андро́пов Ю́рий Влади́мирович (Ставрополан губерни, ССКП ЦК инарлин секретарь (1982—1984), ССРС Лакхара Кхеташонан Президиуман председатель (1983—1984).
ССРС Пачхьалкхан кхерамзаллин комитетан председатель (1967—1982). 1982 шарахь ССКП ЦК идеологин секретарь а, ССКП ЦК секретарь (1962—1967) а, 1973 шарахь дуьйна ССКП ЦК Политбюрон декъахо (1967 шарахь дуьйна кандидат). 3-гӀа а, 6—10-гӀа а кхайкхаман ССРС Лакхара Кхеташонан депутат. Социалистийн Къинхьегаман турпалхо (1974).
1954 – 1957 шерашкахь Андропов — Мажарчуьра векал, дакъалецира 1956 шеран Мажарийн гӀаттам охьатаӀош.
1967 шеран 10 майхь хӀоттийна ССРС ПКхК председатель.
Громыко Андрейца а, дуьхьалонан министрца Устинов Дмитрийца а (ССКП ЦК Политбюрон уггаре хааамаш болу а, ладаме а декъахой хиларна) цхьаьна билгалйоккхура Советийн Союзан политика.
Л. И. Брежнев веллачул тӀаьхьа, 1982 шеран 10 ноябрера, 1982 шеран 12 ноябрь кхаччалц болчу муьрехь Андропов Юрийс иза хийцира ССКП ЦК Инарлин секретаран даржехь, хилира Советийн Союзан официалан корта. Ша даржехь веха ца Ӏийначу муьрехь (15 баттахь, йа 1 шарахь 98 дийнахь, йа 463 дийнахь) Андроповс цхьа могӀа белхаш бира, партин-пачхьалкхан аппаратера коррупци дӀайаккха а, социалистийн системин экономикин эффект айаран а лерина. Коммунистийн партин цхьа могӀа куьйгалхошна дуьхьала кечдира зуламан гӀуллакхаш. «Белхан хан — белхана!» лозунгца дов долийра балха ца лелаш йукъара буьйлучаьрца, наггахь цуо оьцура анекдотийн кеп а, кинотеатрашкахь хӀоьттура белхан меттиг мичхьа йу, хӀун хенахь хила веза балхахь.
1983 шеран февралехь, жаннаша болх лартӀехь ца беш, Андроповн могашалла сихха талха йолайелира, 1984 шеран 9 февралехь иза велира.
Схьавалар
Андропов схьаваларх хаамаш тахана а къайлаха а бу, чӀогӀа тилбина а бу, цхьаьна богӀуш а бац.[6][7]
Хьалхара ненан майра Андропов Владимир Константинович (? — 1919) — цӀерпоштнекъан гӀуллакххо, чекхйаьккхина йа дешна Москохан хаамийн императоран Николай II некъийн инженерийн институтехьНагутски станцехь телеграфист. Велла долу унах 1919 шарахь[9].
Нана Андропова Евгения Карловна Флекенштейн (? — 1927), музыкин хьехархоФинляндера, «Ювелиран хӀумнаш» туькан долахочун[14] (Москох, Йоккха Лубянка урам, цӀа 26) Флекенштейн Карл Францевичан а[10] (велла 1915), Флекенштейн Евдокия Михайловнин а[10]. Евдокия Михайловнин йоӀ, Андроповн нана, 17 шо долучу хенахь дуьйна болх беш йара Москохара зударийн Мансбах Фелица Францевнин гимназехь музыкин хьехархочун даржехь[10].
Дешар
- Мазалкан ворхӀ шеран цӀерпоштнекъан фабрикийн-заводан ишкол (хӀинца — йуккъера йукъарадешаран № 108 йолу Ю. В. Андроповн цӀарах ишкол) (дешна 1924—1931 шерашкахь, чекхйаьккхира йуьззина курс).
- Рыбинскан эркан техникум (дешна 1932—1936 шерашкахь, чекхйаьккхина «эркан транспорт лелоран техник» говзаллица).
- Дуьхьала воцуш[15][16].
Андроповн ПКхК белхан накъостийн цхьаьна декъана куньйа йара «Ювелир» — Ӏоттар йара Андроповн деден — финляндин жуьгтийчуьнан Флекенштейн Карлан — Москохахь «Ювелирни хӀумнаш» туьканан долахочунна[17].
Биографи
Ненан хьалхара майра веллачул тӀаьхьа Юрий ненаца кхелхира Мазалке, цигахь кхиира, вехира 1932 шо кхаччалц. Чекхйаьккира ворхӀ шеран ишкол. Ийдал чухула матрос лийлира, тӀаьхьа сих-сиха шен боцманан дешнаш олураа: «Дахар, Юра кеманан тӀеда аннаш. Царна тӀаьхь ца шарша, лела сих ца луш. ХӀора ког массазза била беза, ог била меттиг харжа!»
ЙСКЛМБ декъахо 1930 шарахь дуьйна.1930 шеран августера декабрь кхаччалц Андропов Юрийс болх бира хьалха телеграфехь белхало, ткъа 1930 шеран декабрера 1932 шеран апрель кхаччалц — Рыбинскан эркан доьшийлекомсорг болх бира Рыбинскан кеманийн Володарскийн цӀарах верфехь. 1935 шарахь зуда йалийра пачхьалкхан банкан Череповецан декъан урхалчин йоӀ Енгалычева Нина Ивановна, иза а йара оццу техникумехь электротехникин факультетехь доьшуш, ткъа тӀаьхьа болх бира ЧГӀХК архивехь.Церан шиъ бер дара — Евгений а, Владимир а.
Дукхачарна ца хаьа хьалхарчу зудчуьнца, цуьнан кӀантаца хилла баланаш, муха кхечира иза Политбюро. Дуьйцу, хьалхара зудчух дерг хаьттича иза кехат санна кӀайлора бохуш йа 1933—1935 шерашкара муьран автобиографех дерг хаьттича.
— Л. И. Брежневн кӀентакӀант — Андрей Брежнев)[19]
Литература
- Васильев Ю. А. -->Тайны «Могикана» (К 100-летию со дня рождения Ю. В. Андропова). — М.: Изд-во Моск. гуманит. ун-та, 2014. — 200 с. — ISBN 978-5-98079-992-2 (архивировано в WebCite / WaybackMachine).
- Васильев Ю. А. Юрий Андропов. На пути к власти. — М.: Вече, 2018. — 416 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-4444-6256-0.
- Семанов С. Н. Андропов. 7 тайн генсека с Лубянки. — Вече, 2001. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-7838-0939-X.
- Минутко И. А. Андропов. Бездна (Миф о Юрии Андропове). — Алгоритм, 2002. — 528 с. — 7000 экз. — ISBN 5-17-015238-8.
- Семанов С. Н. Юрий Андропов. — Эксмо, 2003. — 512 с. — 3000 экз. — ISBN 5-699-04415-9.
- Чертопруд С. В. Андропов — КГБ. — М.: Эксмо Яуза, 2004. — 544 с. — 4000 экз. — ISBN 5-699-08162-3.
- Энциклопедия секретных служб России / Автор-составитель А. И. Колпакиди. — М.: АСТ, Астрель, Транзиткнига, 2004. — С. 430—431. — 800 с. — ISBN 5-17018975-3.
- Чертопруд С. В. Юрий Андропов: Тайны председателя КГБ. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Яуза Эксмо, 2006. — 512 с. — (Гении и злодеи). — 4000 экз. — ISBN 5-699-15351-9.
- Медведев Р. А. Андропов. — М.: Молодая гвардия, 2006. — (Жизнь замечательных людей) (Премия ФСБ по литературе за 2007 год)
- Островский А. В. Кто поставил Горбачёва? Архивйина 2021-06-25 — Wayback Machine — М.: Алгоритм-Эксмо, 2010. — 544 с. (Переиздание "Проект «Распад СССР: Тайные пружины власти» — М.: Алгоритм, 2016.)
- Семанов С. Н. Председатель КГБ Юрий Андропов. — Алгоритм, 2008. — 352 с. — 4000 экз. — ISBN 978-5-9265-0513-6.
- Якутин Ю. В. Актуальность методологических подходов Ю. В. Андропова (1914—1984) // Российская школа социально-экономической мысли: Истоки, принципы, перспективы: Материалы первого Российского экономического конгресса. — М., 2010. — С. 104—112.
- Семанов С. Н. Юрий Андропов: Генсек из КГБ. — Эксмо, Алгоритм, 2011. — 352 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-699-47950-4.
- Медведев Р. А. Андропов. — М.: Молодая гвардия, 2012. — (Жизнь замечательных людей).
- Медведев Р. А. Генсек с Лубянки. — М.: Лета, 1993. — 222 c. — Тираж 10 000 экз. — ISBN 5-86897-002-0.
- Салов Е. И. Андропов: Четыре главы из политического эссе. — 2-е изд., испр. и доп. — Майкоп: ООО Качество, 2014. — 96 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-9703-0436-5.
- Синицин И. Е. -->Андропов вблизи: Воспоминания о временах оттепели и застоя. — М.: Центрполиграф, 2015. — 700 с. — ISBN 978-5-227-05745-7.
- Шлейкин Ю. В. Андропов. Карелия. 1940—1951. — Петрозаводск: Острова, 2014. — 352 с. — ISBN 978-5-98686-057-2.
- Соловьёв В.И., Клепикова Е.К. Борьба в Кремле. От Андропова до Горбачёва.. — Нью-Йорк — Иерусалим — Париж: Время и мы, 1986.
- Соловьёв В.И., Клепикова Е.К. Заговорщики в Кремле. — Москва: Московский Центр Искусств, 1991.
- Соловьёв В.И., Клепикова Е.К. Юрий Андропов: Тайный ход в Кремль. — СПб: Северин, 1995.
- Дипломатический словарь. М.,1984,с.81
- Диенко А. Разведка и контрразведка в лицах. Энциклопедический словарь спецслужб. М., 2002
- Ярославский Край в 20 веке. Кто есть кто? Т.2: Политика. Историко-биографический справочник. Ярославль, 2008
- Горбачев А. Н.. 10000 генералов страны: Краткий биобиблиографический справочник.5 изд. М., Infogans, 2017
- Майоров А. Правда об Афганской войне
- Воронов В. Жандармская МадоннаКеп:Проверено
- Андропов Ю. В. КГБ против МВД… Архивйина 2021-11-10 — Wayback Machine
- Кречетников А. Юрий Андропов: новый Сталин или советский Дэн Сяопин? // Би-Би-СиКеп:Проверено
- Млечин Л. Загадочный АндроповКеп:Проверено
- Хлобустов О. Об Андропове на сайте «Хронос»Кеп:Проверено
- Бабиченко Д. Юрий Андропов, легендарная личность Архивйина 2007-10-22 — Wayback Machine
- «Выстрел в Андропова»(ТӀе цакхочу хьажорг)Фильм Алексея Пивоварова (НТВ) из серии «Дело темное»
Хьажоргаш
- Карелия официальная. Юрий Владимирович Андропов Архивйина 2014-01-12 — Wayback MachineКеп:Проверено
- http://www.kp.ru/print/23401/33897/(ТӀе цакхочу хьажорг)Кеп:Проверено
- Жирнов Е. «Человек с душком» // «Коммерсантъ-Власть» № 5 от 06.02.2001
- (ТӀе цакхочу хьажорг) Генеалогическое древо Андроповых(ТӀе цакхочу хьажорг)(ТӀе цакхочу хьажорг)
- Андропов фальсифицировал свою биографиюКеп:Проверено
- Андропов Юрий Владимирович (Биография)Кеп:Проверено
- Карелия официальная. Фотоархив Архивйина 2014-01-12 — Wayback MachineКеп:Проверено
- Ю. В. Андропов — руководитель комсомола КФССР Архивйина 2014-01-12 — Wayback MachineКеп:Проверено
- Похороны Ю. В. Андропова, журнал «Смена», № 1363, март 1984Кеп:Проверено
- Интернет-выставка «Андропов. К 100-летию со дня рождения»Кеп:Проверено
- Васильев Ю. А. Тайны «Могикана» (К 100-летию со дня рождения Ю. В. Андропова) . Информационный гуманитарный портал «Знание. Понимание. Умение». ТӀекхочу дата: 2014 шеран 4 октябрь. Архивйина 2014 шеран 4 октябрехь
- Арсений Замостьянов. Водка и порядок: чем запомнился советским людям Юрий Андропов (Известия, 9 февраля 2019)
- Бинарш 15 июнехь
- Бинарш 1914 шарахь
- Адамаш абатца
- Бинарш Ставрополан губернехь
- Белларш 9 февралехь
- Белларш 1984 шарахь
- Белларш Москохахь
- Социалистийн Къинхьегаман Турпалхой
- Ленинан орден йелларш
- Октябран Революцин Орденан кавалераш
- ЦӀен Байракхан орден елла нах
- Къинхьегаман ЦӀечу Байракхан орденан кавалераш
- "Даймехкан тӀеман партизанан" 1 тӀегӀанан мидалца совгӀат динарш
- «ССРС пачхьалкхан доза лардарехь билгалваларна» мидалца совгӀат динарш
- «1941—1945 шерашкахь Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь Германи эшайаран» мидал йелла нах
- «1941—1945 шерашкахь Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь сийлахь къахьегаран» мидал йелла нах
- Болгарин Халкъан Республикин турпалхой
- Димитров Георгин орденан кавалераш
- Халкъан Республикин Болгарин 1 тӀегӀанан орденан кавалераш
- Ӏусманийн лоллах Болгари мукъайаьккхина 100 шо кхачарна» мидалца совгӀат динарш
- Сухэ-Баторан орденан кавалераш
- Монголин ЦӀечу Байракхан орденца совгӀат дина кавалераш
- «Монголин Халкъан революцин 50 шо кхачаран» мидалца совгӀат динарш
- Маркс Карлан орденан кавалераш
- «Маршонан малх» орден (ОвхӀан) кавалераш
- Герзца долу доттагӀалла чӀагӀдарна 1 тӀегӀанан Чехосовакин мидалца совгӀат динарш
- МХР Байракхан ордена кавалераш
- Абатца нисдина адамаш
- Эскаран инарлаш (ССРС)
- Адамаш:ССРС Башха гӀуллакхаш
- Time журналан версица шеран стаг
- Андропов Юрий
- ССРС Лакхара Кхеташонан Президиуман Председателаш
- ССРС Лакхара Советан Президиуман декъашхой
- ССКП ЦК инарлин секретараш
- ССРС ПКхК председателаш
- ССКП ЦК дакъойн куьйгалхой
- ССРС Мажарчуьра векалш
- ДӀабоьхкинарш Кремлан пенан уллера некрополехь
- Жаннийн лазарх белларш
- Адамаш:Рыбинск
- Адамаш:Ярославль
- Адамаш:Петрозаводск
- Карелийн-Финнийн ССР Лакхара Кхеташонан депутаташ
- РСФСР гуонашкара ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан депутаташ
- Латвин гуонашкара ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан депутаташ
- Эстонин гуонашкара ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан депутаташ
- Карелийн-Финнийн ССР а, Карелийн АССР а ССРС Лакхара Кхеташонан Къаьмнийн Кхеташонан депутаташ
- ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан 10-гӀа кхайкхаман депутаташ
- ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан 9-гӀа кхайкхаман депутаташ
- ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан 8-гӀа кхайкхаман депутаташ
- ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан 7-гӀа кхайкхаман депутаташ
- ССРС Лакхара Кхеташонан Союзан Кхеташонан 6-гӀа кхайкхаман депутаташ
- ССРС Лакхара Кхеташонан Къаьмнийн Кхеташонан 3-гӀа кхайкхаман депутаташ
- ССКП ЦК Лакхара партин ишколера арахецнарш
- РСФСР Лакхара Кхеташонан 7-гӀа гуламан депутаташ
- РСФСР Лакхара Кхеташонан 8-гӀа гуламан депутаташ
- РСФСР Лакхара Кхеташонан 9-гӀа гуламан депутаташ
- РСФСР 10-гӀа кхайкхаман Лакхара Кхеташонан депутаташ
- Карелийн-Финнийн ССР КП ЦК шолгӀа секретараш
- Карелийн-Финнийн ССР ЛККБ ЦК хьалхара секретараш
- ЕЛККБ гуонийн, областийн комитетийн хьалхара секретараш
- ССКП Петрозаводскан гӀалин комитетан шолгӀа секретараш
- ССКП XXII гуламан векалш
- ССКП XXIV гуламан векалш
- ССКП XXIII гуламан векалш
- ССКП XXV гуламан векалш
- ССКП XXVI гуламан векалш