Бэнто
Бэ́нто́?) — японин термин дӀакъевлина цхьаьна йуурган порцина. Ламастехь бэнтон йукъадогӀу хасстоьмех цхьаьна негӀар долу гӀутакх чохь. ГӀутакхаш (?) хила тарло тайп-тайпана кепара, даран хьесапца — атта, даран хьесапца массашкахь дар, контейнерашка кхаччалц,цхьаъ йарца, дечиган наггахь хуьлу тайпанех, лак диллина, баккъала а говзаллин кхолламашца.
Бэнто шуьйра йаьржина ишколахошна йукъахь делкъе йеш, иза хьайца дӀайахьа мега. Кийча бэнто мичхьа эцалах а Японехь, сурсаташ харжаран говзалла а, бэнто кечйар а уггаре дикачех хаар ду японашна.
Истори
Бэнто схьайаларан концепино лар йуьту Камакурин муьрехь (1185—1333 шерашкахь), оцу хенахь шуьйра даьржира кхехкина дуга, цул тӀаьхьа дакъийна дуга хоси-и (糒 йа 干し飯, ма-дарра «дакъийна даар»). Хоси-и латтайора жимачу тӀоьрмиг чохь, иза даа магара йа декъа йа кхехкачу хи чу, иштта кепара кхочура кхехкийна дуга. В Адзути-Момоямин муьрехь довзара дечиган лак диллина гӀутакхаш, хӀинцаречех тера, бэнто йаа буьйлабелира ханамина йа чайца.
Алсама машаре а, паргӀата а Эдон муьрехь бэнто кечйаран оьздангалла хилира йаьржина а, говза а. Новкъахоша а, ахархоша а масех косибэнто (онигири, уьш буту эрзан гӀашшах йа гӀадах йина гӀутакх чу йахкара. Оцу муьрехь йукъадаьлла уггаре гӀарадаьлла бэнтон хатӀ, цунах олу макуно-ути бэнто (ма-дарра «садоӀучу хенан бэнто» йа «антрактан бэнто»). Адамаш, но а, кабуки театршка баха кечбелча шайца хьора, антрактехь йаа бэнто. Дукха поваран жайнаша сурт хӀоттадора, муха кечйо бэнто, иза муха дӀахьарчо йеза, муха кечвала веза ханамина а, Хинамацурина а.
Мэйдзин муьрехь йохка буьлабелира хьалхара экибэнто йа, йоца, экибэн (駅弁当 йа 駅弁, «вокзал уллера бэнто»). Масех цхьаьна ца догӀу тешалла ду мичхь йоьхкина хьалхара экибэн, амма коьрта версино боху, иза йоьхкина 1885 шеран, 16 июлехь цӀерпоштнекъан станци Уцуномех, иза лаьттара шина онигпрех, уьш буту эрзан гӀаш хьарчийна гӀутакх чохь йара. Японера европин тайпана дуьххьара ишколаш йуург ца лора, цундела дешархоша а, хьехархоша а, берриг гӀуллакхоша санна, шайца йохьура бэнто. Оцу муьрехь бэнто йохка йолийра европин хотӀехь, царна йукъайогӀура бепиг нахаца а, сэндвичаш а.
Галерей
Билгалдахарш
- Н. И. Конрада. — М.: Советская Энциклопедия, 1970. — Т. 1. — С. 77.
Хьажоргаш
- Викилармехь йу Бэнто теман медиафайлаш
- Викидошамехь «бэнто» термин билгалаяккхар